نظر مراجع تقلید پیرامون حجاب و پوشش چیست؟
پرسش:
نظر مراجع تقلید پیرامون حجاب و پوشش چیست؟
پاسخ:
با سلام و ادب
توجه شما رو به استفتائات مراجع جلب می کنم:
1- سوّمین مسأله باب « احكام نگاه كردن » توضیح المسائلهای مراجع ذیل(این مسأله برگرفته از توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج2ص487 مسأله 2435 نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور میباشد)
نظرآیات عظام خمینی، گلپايگانى، خوئى، اراکی، صافى ، تبریزی، فاضل، مكارم، نوری: زن بايد بدن و موى خود را از مرد نامحرم بپوشاند (اراكى: ولى پوشاندن صورت و دستها از مچ به پايين واجب نيست و احتياط واجب ... ) (خمینی، گلپايگانى،صافى، فاضل، نوری: بلكه احتياط واجب... ) (خوئى،تبريزى: و بهتر ... ) (مكارم: و احتياط مستحبّ ... ) آن است كه بدن و موى خود را از پسرى هم كه بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد (گلپايگانى،صافى: و از نگاه كردن، تحريك و تهييج شهوت او عادتاً ممكن باشد بپوشاند. پايان مسأله) (خمینی، اراکی، فاضل، مكارم، نوری: و به حدّى رسيده كه مورد نظر شهوانى است...) بپوشاند (مكارم: ولى پوشانيدن صورت و دستها تا مچ واجب نيست.)
نظرآیت الله بهجت: زن بايد بدن و موى خود را از مرد نامحرم بپوشاند اگر چه كمك به حرام و قصد لذّتى در بين نباشد، بلكه احتياط واجب آن است كه از پسر غير بالغ، كه خوب و بد را مىفهمد نيز خود را بپوشاند، و همچنين احتياط واجب آن است كه مرد هم بدن خود را از زن نامحرم بپوشاند اگر چه كمك بر حرام نباشد، و اگر كمك بر حرام باشد پوشاندن بدن قطعاً واجب است، همان طور كه پوشاندن عورت از زن نامحرم واجب است، و نيز احتياط واجب آن است كه مرد بدن خود را از دختر نامحرمى كه نُه سالش تمام نشده ولى خوب و بد را مىفهمد بپوشاند، اگر چه قصد لذّتى در بين نباشد.
نظرآیت الله سيستانى: زن بايد موى سر و بدن، غير از صورت و دستهاى خود را از مرد نامحرم بپوشاند، و احتياط لازم آن است كه بدن و موى خود را از پسرى هم كه بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد و احتمال مىرود كه نگاهش به بدن زن موجب تحريك شهوتش شود بپوشاند، ولى زن مىتواند صورت و دستهايش را تا مچ از مرد نامحرم نپوشاند مگر در صورتى كه بترسد به حرام بيفتد يا به قصد مبتلا كردن مرد به نگاه حرام باشد كه پوشانيدن دراين دو صورت واجب است.
نظرآیت الله زنجانى: زن بايد بدن و موى خود را از مرد نامَحرَم بپوشاند و احتياط مستحبّ آن است كه بدن و موى خود را از پسرى هم كه بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد بپوشاند.لخت شدن زن مسلمان در نزد اهل كتاب جايز نيست.
2- دوّمین مسأله باب "جاهایی که نماز خواندن درآنها مستحب است" ازباب "احکام مکان نمازگزار" توضیح المسائلهای مراجع ذیل(این مسأله برگرفته از توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج1، ص 499 مسأله 894 نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور می باشد):
نظرآیات عظام خمینی، گلپايگانى، خوئى، اراکی، صافى، تبریزی، زنجانی، نوری: براى زنها نماز خواندن در خانه، بلكه در صندوق خانه و اطاق عقب بهتر است (خمینی، نوری: ولى اگر بتوانند كاملًا خود را از نامحرم حفظ كنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.)
نظرآیت الله مكارم: براى زنها در صورتى كه خود را از نامحرم به خوبى حفظ كنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهى براى ياد گرفتن احكام و مسائل اسلامى جز از طريق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
نظرآیت الله فاضل: براى زنها، بهتر آن است كه نماز را در خانه و اتاق اختصاصى خود بخوانند، ولى اگر نماز در مسجد به هر جهتى غير از مسجد بودن فضيلت بر نماز در خانه را داشته باشد مثل اين كه در مسجد جماعت است يا حضور قلب بيشترى وجود دارد بهتر است زنان براى درك اين فضيلت با حجاب كامل به مسجد بروند و اگر راهى براى ياد گرفتن احكام و مسائل اسلامى جز از طريق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
نظرآیت الله سيستانى: براى زنان بهتر آن است كه نماز خود را در جايى بخوانند كه از ديگر جاها در محفوظ بودن از نامحرم مناسبتر باشد، خواه اينجا خانه باشد يا مسجد يا جاى ديگر.
3- سؤال: بر زن پوشاندن گردی صورت ودستها تا مچ(بنابر نظربعضی مراجع) واجب نیست آیا نظر کردن(مرد) نامحرم به (گردی) صورت ودستها(تا مچ) چه صورت دارد؟و(آیا بر زن) پوشاندن پاها دربرابرنامحرم لازم است؟ مسائل جدید ج3 ص111
آیت الله خامنه ای: در فرض سؤال اگرنظر(مرد به زن نامحرم) همراه با ریبه و لذّت باشد و یا صورت و دستها دارای آرایش باشد (نگاه مرد به وی) جایزنیست و پوشاندن پا در برابر(مرد) نامحرم لازم است.
آیت الله بهجت: نظرکردن به وجه و کفّین در معرضیت برای فتنه اشکال دارد و نظر با تلذذ و ریبه حرام است وپوشاندن پاها هم واجب است.
آیت الله سیستانی: نگاه کردن اگر با لذت شهوی نباشد و خوف از وقوع در گناه نباشد جایز است و پاها را باید از نامحرم بپوشاند.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر با قصد ریبه باشد قطعاً جایز نیست و الا مقتضی احتیاط ، عدم نظر کردن است – بلی
آیت الله صافی گلپایگانی: بنابراحتیاط پوشاندن صورت و دستها تا مچ بر بانوان واجب است . نظر مردان اجنبی به آنها حتی بدون التذاذ بنا براحتیاط جایز نیست و پوشاندن قدمین بر زن واجب و نظر نامحرم به آن حتی بدون ریبه و لذّت حرام است.
آیت الله تبریزی: جواز کشف وجه و کفّین بر زنان ، ملازمه با جواز نظر نامحرم به وجه وکفّین ندارد و با فرض حصول التذاذ جنسی ، نظر حرام است و بنابر احتیاط واجب بر زنان پوشانیدن پاها از نامحرم لازم است.
آیت الله مکارم شیرازی: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود (نظر مرد به وجه وکفین زن نامحرم) اشکالی ندارد. بهتراست خانمها کف و روی پاها را نیز بپوشانند.
4- سؤال: آرایش زنان در خیابان ها و بیرون گذاشتن مقداری از موها و پوشیدن جوراب بدن نما و لباس های محرّک چه صورت دارد؟ مسائل جدید ج1ص32
آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله بهجت و آیت الله صافی گلپایگانی: حرام است
آیت الله مکارم شیرازی: بدون شک جایز نیست.
آیت الله تبریزی و آیت الله سیستانی: جایز نیست.
5- سؤال: در صورتی که زن می داند مرد نامحرم به قصد لذّت به صورت ودستهای معمولی زینت نشده او نگاه می کند در این فرض پوشاندن صورت ودستها لازم است یا نه؟ مسائل جدید ج2 ص81
آیت الله خامنه ای :در فرض مذکور باید حتّی وجه و کفّین خود را بپوشاند.
آیت الله بهجت : پوشاندن دست و صورت مطلقاً بنابراحتیاط ، لازم است.
آیت الله تبریزی : بلی در این صورت بنابراحتیاط ، پوشاندن لازم است.
آیت الله صافی گلپایگانی : دست وصورت بنابراحتیاط واجب باید پوشیده شود.
آیت الله فاضل لنکرانی : بلی پوشاندن آن لازم است.
6- سؤال: لاک زدن ناخن یا رنگ کردن آن توسط زنان در صورتیکه در معرض دید نامحرم است چه صورت دارد؟ و آیا غسل و وضوی آنها صحیح است؟ مسائل جدیدج4ص131
آیت الله خامنه ای غسل و وضو در فرض مرقوم صحیح نیست و نشان دادن آن به نامحرم هم جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: وضو وغسل صحیح نیست و باید ازنامحرم بپوشاند.
آیت الله بهجت: باید بپوشاند و اگرعرفاً مانع است برای وضو وغسل باید برطرف کند.
آیت الله مکارم شیرازی: وضو وغسل با آن صحیح نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: جایز نیست و برای غسل و وضو باید برطرف شود.
آیت الله تبریزی: در فرض مزبور زن باید زینت خود را از نامحرم بپوشاند و لاک زدن و مثل آن که مانع از رسیدن آب به ناخن زیر آن می شود برای وضو و غسل باید آنرا پاک کنند ، وضو و غسل با وجود آن صحیح نیست.
آیت الله سیستانی: باید آن را از نامحرم بپوشانند و برای غسل و وضو حتماً آنرا برطرف کنند.
7- سؤال:پوشش انگشتر طلا یا النگوی طلا توسط بانوان در صورتی که در معرض دید نامحرم باشد چگونه است؟ مسائل جدیدج2ص71
آیت الله بهجت و آیت الله فاضل لنکرانی: باید از نامحرم پوشانده شود.
آیت الله صافی گلپایگانی: باید در معرض دید نامحرم قرار ندهد.
آیت الله مکارم شیرازی: نباید در معرض دید نامحرم قراردهند.
آیت الله تبریزی: پوشاندن مثل النگو از نامحرم لازم است.
8- سؤال: عده ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن در روزنامه ها و سخنرانی هایشان می گویند چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانند مانتو و کت و دامن با رنگ های متنوّع جایگزین چادر مشکی شود آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا نه؟ خواهشمند است نظر شریفتان را مرقوم فرمائید. مسائل جدید ج1ص35
آیت الله خامنه ای: این صحبت صحیح نیست و بهترین حجاب ، پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی اشکال است و کراهت ندارد.
آیت الله تبریزی : زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفّین از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب می شود باید آن را هم بپوشاند و با چادر بهتر می تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه مانند عبای سیاه کراهت ندارد.
آیت الله بهجت: این اقدام باطل است.
آیت الله صافی گلپایگانی: نظر مذکور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متاسفانه در این زمان ، عدّه ای اصرار بر آشکار شدن مفاتن زن و خروج او از ستر و عفاف که حافظ شخصیّت و ارزش و متانت اوست ، دارند . مع الاسف می خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند در حالیکه اسلامی نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس هایی که جلب توجه کند جایز نیست .
آیت الله مکارم شیرازی: با توجه به اینکه در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش زنان بهتراست، کراهت آن ثابت نیست .
9- سؤال: پوشیدن مانتوهای کوتاه، تنگ و رنگارنگ با رنگهای روشن که جلب نظر نامحرم را می کند چه صورت دارد؟ متأسفانه در برخی شهرها آموزش و پرورش پوشیدن مانتوها با رنگ روشن را توصیه می کند. مسائل جدیدج4 ص83
آیت الله بهجت: هر چه جلب نظر نامحرم کند ، جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی:با فرض اینکه نظر نامحرم را جلب کند در مرآ و منظر نامحرم جایز نیست.
آیت الله تبریزی: چنانچه زن لباسی بپوشد که زینت حساب شود باید آن لباس را هم از نامحرم بپوشاند.
آیت الله سیستانی: لازم است که آنرا از نامحرم بپوشاند.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که تنگ و چسبان و زینتی نباشد و تمام بدن زن به جز گردی صورت و دستها تا مچ پوشیده باشد اشکالی ندارد ولی چادر حجاب برتر است.
10- سؤال:1- آیا برخورد زن همراه با چهره خندان و متبسّم با مردان نامحرم هنگام خرید از مغازه ها و سایر برخوردها چه صورت دارد؟2- خندیدن با صدای بلند در خیابان توسط زنان و دختران و یا انجام برخی حرکات دیگر که موجب جلب توجه نامحرمان می شود چگونه است؟ مسائل جدیدج1ص137
آیت الله خامنه ای:1- صحبت کردن و خندیدن با نامحرم اگر موجب مفسده باشد جایز نیست.2- از هر کاری که موجب جلب توجه نامحرم می شود باید پرهیز نمود.
آیت الله فاضل لنکرانی:1و2- بطور کلی دختران و زنان باید در مقابل نامحرم به نحوی لباس بپوشند و راه بروند و صحبت کنند که موجب توجّه و نگاه سوء و تهییج مردان نشوند و اگر کردند گناه بزرگ است.
آیت الله بهجت:1- هر کاری که معرضیت ریبه و یا فتنه در آن است جایز نیست.2- جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی:1- مخالف نص قرآن است ، و لا یخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض. 2- جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی:1- اشکال دارد و هنگام ضرورت نباید از مکالمات عادی تجاوز کنند.2- بهتر است زنان و دختران مسلمان از این گونه کارها بپرهیزند و اگر منشأ فسادی شود جایزنیست.
آیت الله تبریزی:1- اگر از روی التفات کاری را که موجب جلب نظر اجانب شود انجام دهند اشکال دارد .2- زن عفیف این کار را نمی کند بلکه اگر معرض تهییج شهوت برای یکی از طرفین باشد حرام است.
11- سؤال: حضور زنان در کوچه و بازار بدون وجود ضرورت و سر و کار داشتن بیش از حدّ با نامحرمان چگونه است؟ مسائل جدیدج2ص79
آیت الله فاضل لنکرانی: مناسب نیست بلکه در بعضی موارد جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: خلاف سنن اسلامی و التزام به عفّت و پرهیز از اختلاط با بیگانه است.
آیت الله تبریزی: مقتضای عفّت آن است که از صحبت با نامحرم در غیر موارد حاجت پرهیزنماید و نیز در کوچه و بازار در صورتی که در معرض نگاه نامحرم باشد به غیر از مقدار حاجت و ضرورت مکث ننماید.
12- سؤال: با توجّه به اینکه اخیراً در یکی از اجتماعات در حضور دختران و پسران ، یک زن مسلمان با مردان نامحرم مصافحه نموده است ، خواهشمند است جهت روشن شدن اذهان عمومی نظر مبارک را در مورد سؤالات زیر مرقوم فرمایید:1- زن مسلمانی که به فروعات اسلام معتقد است ولی در محیطی رشد کرده که اگرمرد نامحرم هنگام صحبت کردن و ملاقات با وی مصافحه نکند، آن را موجب وهن به خود می داند، آیا در این صورت مصافحه با وی جایز است یا نه؟ 2- مصافحه با زنی که به حجاب اعتقاد ندارد چه حکمی دارد؟ 3- اقدام به این عمل در ملأ عام چه حکمی دارد؟ مسائل جدیدج4 ص69
آیت الله خامنه ای و آیت الله تبریزی و آیت الله سیستانی و آیت الله بهجت: جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: مصافحه اجنبی با اجنبیّه و بالعکس حرام بیّن است و این مطلب از مسلّمات فقه اسلام است و در ملأ عام حرمت شدیدتر دارد و نیز فرقی نمی کند که زن معتقد به حجاب باشد یا نباشد و مسئله وهن در فرضی است که عمل، ناشی از التزام به احکام دینی نباشد و به مجرّد توهّم وهن ، حرام حلال نمی شود خداوند همه را از فتنه هائی که موجب تعطیل یا تزلزل احکام و مقررات الهی می شود حفظ فرماید بحرمة محمّد و آله الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین.
آیت الله صافی گلپایگانی:ج1- در فرض سؤال ، مصافحه جایز نیست و نمی توان به بهانه وهن به خود، مرتکب فعل حرام شد و هویّت و استقلال اسلامی خود را مخدوش نمود. ج2- جایز نیست. ج3- واضح است که حرمت آن اشدّ است.
آیت الله مکارم شیرازی :دست دادن و مصافحه با زنان نامحرم از مسلّمات فقه شیعه است ، حتی در میان مذاهب چهارگانه اهل سنّت تنها ابوحنیفه آن هم در مورد زنان پیر اجازه مصافحه داده و بقیه حرام می دانند . در این زمینه روایات زیادی در منابع شیعه و اهل سنت آمده که صراحت در تحریم دارد ، از جمله پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله می فرماید: هر کس با زن نامحرمی مصافحه کند، به غضب خداوند گرفتار خواهد شد و خود آن حضرت نیز به هنگام بیعت با زنان به آنها دست نداد و فرقی میان مسلمان و غیر مسلمان و معتقد به حجاب و غیر معتقد و در ملأ عام و غیرآن نیست ، هر چند در مورد زنان مسلمان و در ملأ عام حرمت آن شدیدتر است.حضرت آیت الله مکارم شیرازی افزوده است: شما عزیزان باید توجه داشته باشید که غربیها اصرار دارند فرهنگ خود را به ما تحمیل کنند و استقلال فکری و فرهنگی را از ما بگیرند و محیط ما را آلوده سازند و این کار هرگز در شأن ملت سر بلندی همچون ملت اسلام نیست.
13- سؤال:آیا برای زنان شرکت در مراسم استقبال و خوش آمد گویی و تقدیم دسته گل که توسط وزارتخانه ها و ادارات دولتی و غیرآنها ترتیب داده می شود جایزاست؟برخی معتقدند هدف ما نشان دادن حریّت و احترام زن در جوامع اسلامی است. مسائل جدید ج3ص165
آیت الله خامنه ای: دعوت از زنان برای مشارکت در مراسم استقبال و خوش آمدگویی به میهمانان خارجی وجهی ندارد و در صورتی که موجب فساد و ترویج فرهنگ غیر اسلامی شود جایز نیست.
آیت الله بهجت: آنچه حرمت و عفاف زن را لکّه دار می نماید حرام است هر چند عناوین زمان پسند داشته باشد.
آیت الله صافی گلپایگانی: نوعاً موجب ارتکاب خلاف شرع است و جایز نیست.
آیت الله تبریزی: هیچکدام از این ها عمل مشروع نیست این کارها نشر فساد است.
آیت الله مکارم شیرازی: بهتر ترک آن است.
14- سؤال: مستدعی است نظر مبارک خود را در خصوص مسائل مطروحه ذیل مرقوم فرمایید.1- با توجه به عدم نیروی متخصّص برای آموزش قرآن کریم ویژه خواهران ، حضور برادران چه حکمی دارد؟2- خواندن قرآن به صورت تحقیق و ترتیل توسط خواهران به جهت یادگیری و رفع اشکال در حضور مردانی که معلّم و یا مربّی آنها محسوب می شوند چه حکمی دارد؟3- نظر آن حضرت در مورد اجرای برنامه های مذهبی همچون تواشیح و جمع خوانی قرآن کریم توسط خواهران به صورت گروهی در حضور مردان چیست؟ مسائل جدید ج1ص123
آیت الله خامنه ای:1- حضور زن و مرد در مجلس تحصیل و آموزش قرآن فی نفسه اشکال شرعی ندارد ، بلی اگر موجب مفسده باشد حرام است.2و3- خواندن قرآن در حضور نامحرم چه به صورت تک خوانی و یا تواشیح و جمع خوانی اگر موجب مفسده باشد حرام است.
آیت الله صافی گلپایگانی:1- اگر زنها رعایت کامل حجاب حتی نسبت به وجه و کفّین را بنمایند و نیز حضور آنها در مجلس مردان ، معرض ریبه و فساد نباشد اشکال ندارد و الا جایز نیست.2و3- هر دو محل اشکال است ، بطور کلی در این جمله پر از معنای قرآنی دقت نمایید(ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهنّ) این دستور و هدایت عالی اگر رعایت شود بیشتر تماس هایی که درحال حاضر بین زنان ما و مردان بیگانه معمول شده متروک می شود.
آیت الله فاضل لنکرانی: 1- اگرمفسده داشته باشد جایز نیست و الا مانعی ندارد و در این امور، احتیاط خوب است.2- اگر مهیّج باشد یا مفسده ای بر آن مترتّب شود جایز نیست و الا اشکالی ندارد . البته اکر به صورت غنا بخوانند علی ایّ حالٍ حرام است و در صورتی هم که اشکال نداشته باشد در شأن محفل قرآنی نیست و در هر حال مراعات احتیاط در این امور مطلوب است.3- این امور معمولا خالی از مفسده نیست لذا مناسب نمی باشد.
آیت الله تبریزی: چنانچه برای تعلیم قرائت لازم قرآن ، معلم زن موجود باشد به همان مقدار اکتفا کنند و زیادی و یاد گرفتن محسنات قرائت قرآن حتّی بر مردها لازم نیست .
آیت الله بهجت: اولویّت و یا لزوم در امر مندوب ، در غیر موارد محتمل الحرمة و یا معرضیّت للحرام است و محافظت بر آداب قرائت به همان نحو که در شرع رسیده بشود.
آیت الله مکارم شیرازی:1- با حفظ جهات شرعیه مانعی ندارد .2- به صورت ترتیل اشکال ندارد اما با صوت نخوانند.3- اشکال دارد.
15- سؤال: خوانندگی زنان در مجالس زنانه (روضه یا مولودی)درحالی که با بلندگو صدای آنها در کوچه و خیابان توسط نامحرمان شنیده می شود و چه بسا موجب تحریک آنان می شود چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج1ص69
آیت الله خامنه ای : با فرض اینکه موجب مفسده است جایز نیست (مجموعه استفتائات)
آیت الله سیستانی : اگر صدا تحریک کننده باشد جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی : چون معرضیّت برای فساد اخلاق و ریبه و التذاذ دارد محل اشکال است .
آیت الله فاضل لنکرانی : در فرض مزبور جایز نیست .
آیت الله تبریزی : چیزهائی که موجب تحریک است نباید واقع شود.
آیت الله بهجت : در فرض مذکور اشکال دارد و اگر موجب تحریک نامحرم بشود حرام قطعی است.
آیت الله مکارم شیرازی : اگر باصوت وآهنگ باشد جایز نیست.
16- سؤال:خواندن زن درمجالس عزاداری درصورتی که نامحرم صدای او را بشنود چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج4 ص67
آیت الله خامنه ای : اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.(اجوبة الاستفتائات ج1 ص132)
آیت الله مکارم شیرازی :جائز نیست.(استفتائات جدید ج2 ص247)
آیت الله فاضل لنکرانی: شنیدن صدای ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست ، ولی با اینکه خداوند متعال می فرماید: فاسئلوهنّ مِن وراءِ حِجاب ، خوب است که مجالس زنانه خصوصاً در رابطه با عزاداری و مداحی اهلبیت علیهم السّلام طوری باشد که کاملاً مراعات عفّت بشود.(جامع المسائل ج1 ص625)
آیت الله صافی گلپایگانی:روضه خوانی زنان در مجالس زنانه در صورتی که نامحرم صدای آنها را نشنود مانعی ندارد. (جامع الاحکام ج2 ص130)
17- سؤال: دختران می پرسند آیا می توانیم جهت بازی در فیلم و تأتر آموزش بازیگری ببینیم ؟ با توجه به آن که مربّی آنان معمولاً مردان می باشند خواهشمند است نظر مبارکتان را بفرمایید. مسائل جدید ج1ص95
آیت الله خامنه ای: اگر مربّی مرد است و آموزش ذکر شده فسادی دارد ، جایز نیست ، در فرض سؤال چنانچه موجب فساد است یا مراعات حجاب شرعی نمی شود یا جلب نظر نامحرم می شود ، جایز نیست.
آیت الله بهجت: اختلاط زن ومرد جایز نیست و همچنین اگر موجب مفسده یا ترک واجب یا فعل حرامی شود جایز نیست
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست.
آیت الله تبریزی: اختلاط زن و مرد که معرض فساد و وقوع در حرام است مثل شوخی کردن با همدیگر و مسخره بازی درآوردن به اسم نمایش جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مستلزم امر حرامی مثل نگاه مستقیم زن و مرد یا تماس بدنی باشد جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که مربّی آن زن باشد و هدف صحیح فرهنگی برای این بازی ها وجود داشته باشد مانعی ندارد.
18- سؤال: آیا مراجعه زن به پزشک مرد یا رادیولوژی ، سونوگرافی ، تزریقات و جراحی زنان توسط مردان با وجود پزشک زن و انجام این اعمال توسط زنان ، چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج1ص183
آیت الله صافی گلپایگانی: در مورد سؤال با وجود مماثل، مراجعه به نامحرم جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: در صورت امکان مراجعه به پزشک مماثل ، مراجعه به غیر مماثل در صورتی که مستلزم نگاه و لمس باشد جایزنیست.
آیت الله بهجت: در مواردی که مستلزم لمس و نظر محرّم است ، تا به مرحله ضرورت نرسیده جایز نیست.
آیت الله سیستانی: اگر مستلزم نگاه یا لمس حرام است با بودن متخصّص زن جایز نیست مگر اینکه به متخصّص زن در انجام صحیح کار، اعتماد نباشد.
آیت الله تبریزی: اگر ضرورت و احتیاج باشد مثل اینکه زن در دسترس نباشد یا مرد حاذق تر باشد مانعی ندارد.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که پزشک هم جنس به قدر کافی وجود داشته باشد و احساس ضرورتی به غیر هم جنس نشود ، مراجعه به غیر هم جنس در جایی که مستلزم نظر و لمس حرام باشد، جایز نیست.
19- سؤال:آیا خانمها می توانند بدون تحقیق از وجود پزشک زن به نزد پزشک مرد بروند؟ مسائل جدیدج2ص147
آیت الله بهجت: اگر مشتمل بر لمس و نظر محرّم است باید فحص نمایند.
آیت الله تبریزی: چنانچه تحقیق کردن سبب تأخیر در معالجه می شود به طوری که مریض از این جهت دچار مشکل می شود لازم نیست.
آیت الله سیستانی: خیر
آیت الله صافی گلپایگانی: باید تحقیق کنند.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مستلزم لمس و نظر باشد ، خیر.
آیت الله مکارم شیرازی: تنها در صورت ضرورت و اضطرار، رجوع بیمار زن به پزشک مرد و بالعکس جایزاست.
20- اوّلین مسأله باب احكام نگاه كردن توضیح المسائلهای مراجع ذیل(این مسأله برگرفته از " توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج2، ص 485 مسأله 2433" نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور می باشد)
نظرآیات عظام خمینی، خوئى، اراکی، تبریزی، فاضل، نوری: نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم(اراكى: و موى او .. ) (خوئى،تبريزى،نورى: و همچنين نگاه كردن به موى آنان ..) چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه كردن به صورت و دستها اگر به قصد لذّت باشد حرام است،[(خمینی، فاضل، اراکی، نوری: ولى اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد (فاضل: اگر چه أحوط ، اجتناب است )…] [خوئى، تبريزى: (خوئى: واحتياط واجب) (تبريزى: واحتياط) آن است كه بدون قصد لذت هم به آنها نگاه نكند ... ] ونيز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم (اراكى: چه با قصد لذت چه بدون آن ...) (نورى: به جز صورت و دستها ...) (تبريزى: با قصد لذت حرام مىباشد. پايان مسأله) (خمینی، اراکی، نوری: حرام مىباشد...) (خوئى: حرام مىباشد بنا بر احتياط در غير صورت و دستها و سر و گردن و پا؛ و امّا نظر زن به اين مواضع از مرد، ظاهر آن است كه جايز است بدون قصد لذت، اگر چه أحوط نيزترك است.پايان مسأله ) (فاضل: با قصد لذّت و به غير صورت و دستها بدون آن حرام مىباشد ...) و نگاه كردن به صورت و بدن و موى دختر نابالغ اگر به قصد لذّت نباشد (اراكى،فاضل: و موجب تحريك شهوت نگردد و بواسطه نگاه كردن هم انسان نترسد كه به حرام بيفتد مانعى ندارد. پايان مسأله) ( خمینی، خوئى، تبریزی، نوری: و بواسطه نگاه كردن هم انسان نترسد كه به حرام بيفتد اشكال ندارد، ولى بنابر احتياط بايد جاهايى را كه مثل ران و شكم معمولًا میپوشاند نگاه نكند. پايان مسأله)
نظرآیات عظام گلپایگانی وصافی: نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم و دخترى كه نُه سالش تمام نشده ولى خوب و بد را مىفهمد و نگاه كردن به او عادتاً امكان تهييج و تحريك شهوت دارد و همچنين نگاه كردن به موى آنان چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دست آنان اگر به قصد لذت باشد حرام است(صافى: و بدون قصد لذت هم بنا بر احتياط ، ترك آن لازم است ...)( گلپايگانى: بلكه حرام بودن نگاه به آنها بدون قصد لذت هم خالى از قوّت نيست...) و نيز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام مىباشد.
نظرآیت الله سيستانى: نگاه كردن مرد به بدن زنان نامحرم و همچنين نگاه كردن به موى آنان، چه با شهوت باشد چه بدون آن چه با ترس از وقوع در حرام چه بدون آن، حرام است و نگاه كردن به صورت آنان و دستهايشان تا مچ، اگر با شهوت يا با ترس از وقوع در حرام باشد حرام است. بلكه احتياط مستحبّ آن است كه بدون شهوت و ترس از وقوع در حرام هم به آنها نگاه نكند و نيز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم با شهوت و ترس از وقوع در حرام، حرام مىباشد، بلكه به احتياط واجب بدون آن نيز نبايد نگاه كند مگر به جاهايى از بدن كه معمولًا مردها نمىپوشانند مثل سر و دستها و ساق پاها كه نگاه كردن زن به اين جاها اگر بدون شهوت و خوف وقوع در حرام باشد اشكال ندارد.
نظرآیت الله بهجت: مسأله نگاه كردن مرد به بدن زنان نامحرم و همچنين نگاه كردن به موى آنان چه با قصد لذت و چه بدون آن، حرام است و نگاه كردن به صورت و دستهاى آنها اگر به قصد لذت باشد حرام است و امّا بدون قصد لذت نگاه به آنها بنا بر أظهر، جايز است. بنا بر احتياط واجب نگاه كردن مردم به بدن و موى دخترى كه نه سالش تمام نشده ولى خوب و بد را مىفهمد جايز نيست، اگر چه بدون قصد لذت هم باشد. نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم بنا بر احتياط واجب حرام است و همچنين نگاه كردن زن به بدن پسرى كه بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد جايز نيست و امّا جواز نگاه كردن زن به قسمتى از بدن مرد نامحرم كه غالباً باز است، مثل سر، خالى از وجه نيست، مگر اينكه اين نگاه كردن كمك به معصيت باشد.
نظرآیت الله زنجانى: مسأله نگاه كردن مرد به بدن زن نامَحرَم كه نُه سالش تمام شده و به موى آن چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دستها تا مچ اگر با لذّت باشد حرام است، و احتياط مستحبّ آن است كه بدون لذّت هم به آنها نگاه نكند و نگاه كردن زن بدون لذّت به مواضعى از بدن مرد كه معمولًا پوشيده است بنا بر احتياط واجب حرام است و نگاه كردن با لذّت به تمام مواضع مرد حرام است.لازم به توضيح است كه مراد از لذّت در مسائل اين فصل، لذّت شهوانى و جنسى است، كه مرتبه شديد آن معمولًا در مقدّمات نزديكى براى انسان پديد مىآيد، نه لذّتى است كه مثل پدر و مادر از نگاه كردن به فرزند مىبرند يا لذّتى است كه با نگاه كردن به بناهاى زيبا يا سبزهزار و گلستان و مانند آن براى انسان حاصل مىشود.
نظرآیت الله مكارم: مسأله نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذّت باشد يا بدون آن، حرام است و همچنين نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم، ولى نگاه كردن به صورت و دستهاى زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مايه فساد و گناه نگردد اشكال ندارد، همچنين نگاه كردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار كه معمولًا آن را نمىپوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقدارى از پا و دست. نگاه كردن به دختر نا بالغ اگر به قصد لذت نباشد و به واسطه نگاه كردن ترس از افتادن در حرام نداشته باشد جايز است، ولى بنا بر احتياط واجب بايد به جاهايى مثل ران و شكم كه معمولًا مىپوشانند نگاه نكند.
21- بیست و سوّمین مسأله باب مکان نمازگزارتوضیح المسائلهای مراجع ذیل (این مسأله برگرفته از" توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج1، ص 498 مسأله 889 " نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور می باشد):
نظرآیات عظام خمینی، اراکی: بودن مرد و زن نامحرم در جاى خلوت جايز نيست و احتياط در نمازنخواندن در آنجا است ليكن اگر خواند نمازش باطل نيست.
نظرآیات عظام گلپايگانى، صافى: بودن مرد و زن نامحرم در اطاقى كه كسى در آنجا نيست و كسى هم نمىتواند وارد شود حرام است و نمازشان هم در آنجا صحيح نيست ولى اگر يكى از آنان مشغول نماز باشد و ديگرى كه با او نامحرم است وارد شود نماز او اشكال ندارد.
نظرآیات عظام خوئى، زنجانى، نورى: بودن مرد و زن نامحرم در جايى كه كسى در آنجا نيست و كسى هم نمىتواند وارد شود، در صورتى كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند (خوئى، نورى :حرام است و احتياط مستحبّ آن است كه در آنجا نماز نخوانند.) ( زنجانى: حرام، بلكه در صورتى كه چنين احتمالى را هم ندهد، بنا بر احتياط حرام است و در هر حال، نمازشان بنا بر احتياط مستحب باطل است؛ و اگر مشغول نماز باشد و كسى كه با او نامحرم است وارد شود نيز همين حكم جارى است.)
نظرآیت الله سيستانى: بودن مرد و زن نامحرم در جايى كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند حرام است و احتياط مستحبّ آن است كه در آنجا نماز نخوانند.
نظرآیت الله تبريزى: بودن مرد و زن نامحرم در جايى كه خلوت است و كسى هم نمىتواند وارد شود يا وارد شونده مانع از ابتلاء به معصيت نمىشود در صورتى كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند جايز نيست و لكن اگر آنجا نماز بخواند صحيح است.
نظرآیت الله مكارم: بودن مرد با زن نامحرم در جاى خلوت كه ديگرى نمىتواند به آنجا وارد شود، اشكال دارد و احتياط واجب ترك آن است و نماز خواندن در آنجا نيز اشكال دارد.
22- سؤال:کار کردن زن و مرد نامحرم در یک اتاق به گونه ای که فرد سوّمی حضور ندارد ازنظر شرعی چگونه است ؟ متأسّفانه برخی مسئولان ادارات در این رابطه اقدامی نمی کنند حضرتعالی چه توصیه ای در این رابطه دارید؟ مسائل جدیدج5ص51
آیت الله خامنه ای اگر خلوت با نامحرم صدق کند و یا خوف وقوع در حرام باشد جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: در فرض مذکور چنانچه دیگری نتواند وارد آنجا شود چنانچه احتمال مفسده داشته باشد جایز نیست و در این صورت مسئولان ذیربط باید تدابیر لازم را بیندیشند.
آیت الله بهجت: کار کردن مرد و زن نامحرم با هم مطلقاً حرام است.
آیت الله سیستانی: اگر خوف ابتلا به گناه باشد جایز نیست و معمولاً اینگونه موارد منجر به گناه می شود باید مسئولین ادارات این امر را به شدّت منع کنند.
آیت الله صافی گلپایگانی: در مثل مورد سؤال چنانچه درب اطاق بسته باشد که بطور متعارف امکان ورود برای شخص ثالث نباشد خلوت با اجنبیّه است و جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: چنانچه امکان حضور فرد سوّم نباشد حرام است و الّا جایز است.
آیت الله تبریزی: خلوت با زن نامحرم در مکانی که محل رفت و آمد اشخاص نیست و دیگران در آنحا حضور پیدا نمی کنند جایز نیست.
23- سؤال:آیا گریم کردن مردان ، زن نامحرم را و بالعکس جهت فیلم سازی و بازیگری جایز است؟مسائل جدیدج4 ص73
آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله سیستانی : جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی وآیت الله بهجت: جایز نیست.
آیت الله تبریزی: لمس ونگاه مرد به زن و زن به مرد در غیر موارد استثناء جایز نیست.
24- سؤال: دوست یابی زن ومرد نامحرم ونامه نگاری وتماس تلفنی با یکدیگرچه صورت دارد؟ مسائل جدید ج5ص53
آیت الله خامنه ای: با فرض اینکه همراه با قصد لذّت وتهییج شهوت است جایزنیست.
آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سیستانی: جایزنیست.
آیت الله بهجت و آیت الله صافی گلپایگانی: حرام است.
آیت الله تبریزی: از اموری که زمینه وقوع مفاسد اجتماعی وخانوادگی است باید پرهیزنمود و ازدواج به نحو مناسب عفّت ، مقدمات آن باید انجام شود.
25- سؤال: تشکیل کلاس های مختلط در برخی دانشگاه ها و مراکز آموزشی چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج3ص109
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مفسده داشته باشد جایز نیست.
آیت الله بهجت: اختلاط زن ومرد حرام است.
آیت الله صافی گلپایگانی: معرض فساد است و جایز نیست.
آیت الله تبریزی: اختلاط مرد و زن به صورتی که در معرض فساد و محرمات باشد جایز نیست ، چنانچه در معرض این باشد که برخی به جهت آن به حرام بیفتند جایز نیست.
آیت الله سیستانی: اگر مستلزم مفسده باشد جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: اگر بتوانند جدا سازی کنند بهتر است.
26- سؤال : شرکت درعروسی ها ومجالسی که محرم ونامحرم مختلط هستند چه صورت دارد؟ واجازه دادن والدین فرزندانشان را جهت شرکت در این گونه محافل چگونه است؟ مسائل جدیدج1ص143
آیت الله بهجت : با فرض اشتمال بر حرام یا مفسده باید اجتناب شود و اختلاط زن و مرد هم جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی : حرام است .
آیت الله سیستانی : اگر به نحوی است که موجب مفسده و یا ارتکاب گناه است جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی : جایز نیست و باید آنها را منع نمود.
آیت الله تبریزی : چنانچه اختلاط زن و مرد نامحرم همراه ارتکاب محرّمی باشد یا سبب تحریک شهوت برحرام گردد جایز نیست و باید والدین فرزندانشان را منع کنند تا در این گونه اختلاط ها شرکت نکنند.
آیت الله مکارم شیرازی : در فرض مسئله که مجلس به صورت مجلس گناه در آمده و مجلس سالم اسلامی نیست ، شرکت در آن حرام است.
27- سؤال: بازی زن و مرد نامحرم در فیلم ها و گفتن حرفهای عاشقانه که زن و شوهر به یکدیگر می گویند (مانند: عزیزم، قربان تو، دوستت دارم و...) بازی دراین فیلم ها و نمایش و خرید و فروش آنها که غالباً تحریک کننده همراه با ارائه الگوهای غیر اسلامی و ضدّ اخلاقی می باشد چه صورت دارد ؟مسائل جدید ج2 ص33
آیت الله خامنه ای : اگر مفسده داشته باشد ، یا موجب ارتکاب حرام شود جایز نیست .
آیت الله بهجت : در مفروض سؤال جایز نیست .
آیت الله مکارم شیرازی : هرگاه منشأ فسادی گردد جایز نیست .
آیت الله صافی گلپایگانی : جایز نیست و حرام است .
آیت الله سیستانی : ردّ و بدل کردن کلمات تحریک کننده بین زن و مرد نامحرم جایز نیست .
آیت الله تبریزی : بازی کردن زن و مرد در فیلم های مزبور حرام است و ترویج آن فیلم ها و خرید و فروش آن حرام است . قال الله تبارک و تعالی : اِنّ الّذین یُحبّونَ اَن تشیعَ الفاحشة فی الّذینَ آمنوا لهم عذابٌ الیمٌ فی الدّنیا و الاخرة
28- سؤال: متأسّفانه گروه های سرود متشکّل از پسران و دختران به شکل نامناسب در محافل به اجرای برنامه می پردازند .آیا تشکیل چنین گروه ها و شرکت در محافلی که آنها اجرای برنامه می کنند ، چاپ عکس و ترویج آن توسط برخی مطبوعات یا پخش آن از تلویزیون چه صورت دارد؟ مسائل جدید ج1ص105
آیت الله خامنه ای: در صورت بد آموزی و ترتّب مفسده ، حرام است و هر عملی که سبب ترویج حرام باشد ، حرام است.
آیت الله صافی گلپایگانی: امور مذکوره در سؤال خلاف شرع و حرام است و مفاسد آن بر کسی پوشیده نیست.
آیت الله تبریزی: ترویج اموری که مبدأ فساد در جامعه شود جایز نیست.
آیت الله بهجت: جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: حرام است.
29- سؤال : آیا ورود داماد نزد عروس در مجلس زنانه (درحالیکه بسیاری از زنان و دختران نامحرمند و معمولا زنان با آرایش خود را آراسته اند)جایزاست یا نه؟ مسائل جدید ج2 ص73
آیت الله خامنه ای : اگر به نامحرم نگاه می کند جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی : اشکال دارد مگر اینکه زنان نامحرم خود را بپوشانند.
آیت الله فاضل لنکرانی : اگر رعایت حجاب لازم را نمی کنند جایز نیست .
آیت الله بهجت : اگرخود نگاه حرام نکند و کمک به نگاه حرام دیگران هم نباشد و اختلاط هم صدق نکند اشکال ندارد.
آیت الله صافی گلپایگانی : اگر معرض نگاه به غیر محارم خود باشد جایز نیست.
آیت الله تبریزی : چنانچه به نامحرم نگاه نکند مانعی ندارد.
30- اوّلین مسأله باب "مسائل متفرقه زناشويى" توضیح المسائلهای آیات عظام خمینی، گلپايگانى، خوئى، اراکی، صافى ، تبریزی، فاضل، سیستانی، زنجانی، نوری (این مسأله برگرفته از توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج2، ص 493 مسأله 2443 نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور می باشد):
كسى كه بواسطه نداشتن زن به حرام مىافتد(اراكى: يا موجب خوف به حرام افتادن مىباشد و يا نداشتن زن براى او ضرر بدنى دارد ... ) (زنجانى: بى اختيار به حرام مىافتد ... ) واجب است زن بگيرد (فاضل: اين وجوب به خاطر جلوگيرى از حرام است يعنى اگر مطمئن شود كه به حرام مىافتد واجب است زن بگيرد.) (نورى: و همچنين زنى كه بواسطه نداشتن شوهر به حرام مىافتد، واجب است اقدام به شوهر كردن نمايد.)
31- سؤال: پوشیدن لباس آستین کوتاه ، تنگ و چسبان یا بدن نما توسط مردان در محیط هایی که زنان و مردان به صورت مشترک مشغول کار هستند ، از نظر اخلاقی و حفظ عفّت عمومی چه صورت دارد؟ مسائل جدید ج3ص227
آیت الله فاضل لنکرانی: مناسب اخلاق اسلامی نیست.
آیت الله تبریزی: پوشیدن لباسی که موجب تحریک شهوت بر حرام نسبت به خود شخص یا دیگری باشد اشکال دارد بلکه جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: بسیار مذموم و قبیح است.
آیت الله مکارم شیرازی : اشکال دارد.
آیت الله سیستانی: اگر به قصد واداشتن زنان به نگاه نامشروع باشد حرام است ، سزاوار مؤمن نمی باشد.
آیت الله بهجت: هر چه سبب فتنه و فساد باشد اشکال دارد و اختلاط زن و مرد جایز نیست.
32- سؤال: آرایش زنانه توسط مردان مثل زیر ابرو برداشتن یا بند انداختن صورت و امثال آن چه صورت دارد و کسب درآمد از این راه چگونه است؟ مسائل جدیدج5 ص 171
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر عرفاً آرایش جنس مخالف تلقی شود جایز نیست و درآمد آن هم جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست و اجرتش نیز حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: همه اینها حرام است.
آیت الله تبریزی: آرایش زن توسط مرد حرام است و اگر مرد خودش را همانند زنان بیاراید باید بداند که از اموری که به فساد جامعه و دعوت به گناه و پستی مؤمن و احیاناً معرضّیت انجام کبائر یا عمل بر خلاف احتیاط واجب می انجامد باید پرهیز شود و درآمد آن کار حلال نیست .
آیت الله بهجت : تشّبه مرد به زن جایز نیست و درآمد آن هم به حکم آن است .
آیت الله سیستانی: جایز نیست.
33- سؤال: نگاه کردن به فیلمهای خارجی که بازیگران زن مسلمان از کشورهای اسلامی بدون حجاب و با وضع زننده در آنها بازی می کنند چه صورت دارد و نمایش آن از تلویزیون چگونه است؟ مسائل جدیدج5ص49
آیت الله خامنه ای اگر نگاه بدون ریبه و قصد لذّت و بدون ترتّب مفسده باشد مانع ندارد.
آیت الله صافی گلپایگانی: دیدن چنین فیلمها و بازی آنها و نمایش در تلویزیون حرام است.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مفسده ای داشته باشد جایز نیست.
آیت الله تبریزی: تولید وپخش فیلم و نگاه به فیلم هایی که خانواده و جامعه را به فساد می کشاند جایز نیست.
آیت الله سیستانی: نگاه بدون شهوت مانعی ندارد.
آیت الله بهجت: کلّاً حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که به قصد لذت نگاه کنند یا منشأ فسادی گردد جایز نیست.
34- سؤال: اخیراً در سیمای جمهوری اسلامی مسابقاتی برگزار می شود که شرکت کنندگان در مسابقه پسران و دختران بطور مختلط و تماشاچیان هم زنان و مردان هستند و برخی حرکات زننده مانند دویدن دختران در حضور جوانان نامحرم صورت می گیرد و مجری برنامه هم معمولاً زنان و دختران جوان می باشند ( مانند مسابقه 20 در کانال 3 تلویزیون). به نظر حضرتعالی برپایی چنین مسابقات و شرکت در آنها و نمایش آن از تلویزیون که موجب عادی شدن روابط دختران و پسران و ریختن حجب و حیای دختران می شود چگونه است؟ مسائل جدیدج1ص175
آیت الله تبریزی: این هم یکی از مظاهر فساد است و هر چه موجب ترویج فساد در جامعه باشد جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: مجالس مذکوره مشتمل بر خلاف شرع ومعرض فساد است و جایز نیست و جای بسی تعجّب و تأسف است که سیمای جمهوری اسلامی که باید منادی اسلام باشد هر روز برنامه های خلاف شرع جدیدی به معرض نمایش بگذارد و به اخلاق و عفّت و عقیده جامعه اسلامی لطمه بزند.خداوند همه را از شرور و فتن آخرالزمان حفظ فرماید
آیت الله بهجت: اختلاط جایز نیست و تشخیص و تعیین موضوع با مکلّف است.
آیت الله مکارم شیرازی: اگر منشأ مفاسد خاصی گردد جایز نیست.
35- سؤال: تهیه و پخش مسابقات تلویزیونی که موجب ریختن حجب و حیای زنان میشود مانند جیغ زدن زن در حضور نامحرم، شوخی بیش ازحدّ مجریان با زنان نامحرم که درمسابقات شرکت کرده اند، چه صورت دارد؟مسائل جدیدج3ص163
آیت الله خامنه ای: در این گونه برنامه ها باید همه موازین شرعی مراعات شود.
آیت الله فاضل لنکرانی: در فرض سؤال جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: بر فرض فساد و ارتکاب حرام ، جایز نیست.
آیت الله بهجت: هر چه که موجب ریبه شود باید اجتناب شود.
آیت الله مکارم شیرازی :جایز نیست.
آیت الله سیستانی: باید از رفتار شهوت انگیز آنها جلوگیری شود.
آیت الله تبریزی: اموری که جامعه را به فساد می کشاند و معرض ارتکاب گناه باشد ، هر نوع شرکت نمودن و پول خرج کردن و ترویج آن حرام است.
36- سؤال: آیا نمایش دادن ورزش زنان از تلویزیون و یا چاپ آن توسط مطبوعات شرعاً جایز است؟ و(آیا) نمایش دادن موجب فرو ریختن حجب و حیای زنان نمی شود؟ مسائل جدیدج4 ص87
آیت الله بهجت: اگر شأنیّت مفسده دارد و یا ترویج باطل باشد جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: چنانچه موجب تهییج یا مفسده باشد جایز نیست.
آیت الله تبریزی: آنچه موجب ترویج فساد و منافیات عفّت در جامعه باشد حرام است و نمایش دادن این گونه تصاویر از رسانه های عمومی که چه بسا موجب تحریک بر حرام می شود جایز نیست.
آیت الله سیستانی: اگر مفسده انگیز باشد ، پخش آن جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: درصورتی که با حفظ تمام جهات شرعیّه و موازین عفّت باشدحرام نیست، ولی ترک آن بهتر است
37- سؤال: در صورتی که سوژه و یا قالب موضوع حاکم بر فیلمی اقتضا نماید که کارگردان و یا بازیگران مؤنث (مسلمان یا غیر مسلمان) حجاب کامل یا اصلاً حجاب را رعایت نکنند از نظر شرعی ساخت، نمایش و تماشای چنین فیلمی چه حکمی دارد؟ مسائل جدید ج1ص91
آیت الله خامنه ای: هر گونه فیلمی که درساخت آن ، ضوابط شرعی اهمال شود و یا مفاسدی بر آن مترتّب باشد اشکال دارد، بلکه ساختن و نمایش و تماشای آن جایز نیست.« نشریه نصیحت شماره 156 »
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر ساختن فیلم مستلزم انجام کاری خلاف شرع باشد ، جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال دارد.
آیت الله بهجت: دیدن نامحرم از طریق تلویزیون و شنیدن صدای آنها که مقرون به فساد و ریبه است اشکال دارد و بعضی از اقسام آن حرام یقینی است.« نقل از رساله »
آیت الله مکارم شیرازی:در مورد مسلمانان جایز نیست و درمورد غیر مسلمانان درصورتی جایز است که منشأ فسادی نباشد.
آیت الله تبریزی: بر زن واجب است بدن و زینت خود را از نامحرم بپوشاند و اختلاط زن و مرد جایز نیست و ساختن فیلم یا سوژه آن، مجوّز ارتکاب معصیت نمی شود و تماشای فیلم های مزبور چنانچه موجب تهییج شهوت بر حرام یا مستلزم گوش دادن به موسیقی لهوی باشد جایز نیست.
آیت الله سیستانی: اگر ساخت آن مستلزم نگاه محرَّم است جایز نیست ، همچنین اگر مفسده بر آن مترتّب باشد. و نمایش آن دائر مدار مفسده و عدم آن است.
38- سؤال: برخی از روزنامه ها و مجلّات عکسهای خوانندگان بعضاً طاغوتی ، زنان بد حجاب و بزک کرده یا بعضی ورزشکاران را با لباس و وضعیّت نامناسب به چاپ می رسانند. آیا شرعاً خرید و فروش و در اختیار نهادن امکانات مسلمین مانند فیلم و زینگ و کاغذ به آنان چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج4 ص91
آیت الله مکارم شیرازی: جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال دارد.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مفسده داشته باشد جایز نیست.
آیت الله بهجت: آنچه موجب ترویج فساد باشد جایز نیست.
آیت الله تبریزی: هر چیزی که موجب فساد در جامعه مسلمین بوده باشد یا فساد را در آن زیاد می کند ، تهیّه و پخش وخرید و فروش آن اشکال دارد.
39- سؤال: چاپ ، توزیع و خرید و فروش عکس و پوستر زنان سر برهنه یا بد حجاب و بزک کرده اعم از خوانندگان و هنر پیشگان و نصب آنان در منازل یا وسایل نقلیه چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج4 ص77
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست ، زیرا تمامی اینها مضرّ به عفّت جامعه مسلمان و مستلزم تبعات سوء است .
آیت الله بهجت: خالی از اشکال نیست ، بلکه در بعض صور حرام یقینی است.
آیت الله مکارم شیرازی: هیچ یک از این امور جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: چنانچه صاحبان عکس را بشناسد یا موجب تهییج یا مفسده باشد ، جایز نیست.
آیت الله تبریزی: آنچه موجب ترویج فساد و منافی عفّت در جامعه باشد ، حرام است و نمایش دادن اینگونه تصاویر از رسانه های عمومی که چه بسا موجب تحریک بر حرام می شود جایز نیست.
آیت الله سیستانی: اگر مفسده انگیز باشد پخش آن جایز نیست.
40- سؤال: اخیراً چاپ و توزیع عکس های ورزشکاران زیبایی اندام رایج شده و در خیابان ها و مغازه ها اقدام به خرید و فروش آن می کنند. آیا حکم خرید و فروش و توزیع این عکس ها چیست؟ مسائل جدید ج1ص79
آیت الله خامنه ای: در فرض داشتن مفسده حرام است و واجب است از هر گونه تبلیغ و ترویج و تکثیر آن اجتناب شود.
آیت الله تبریزی: خرید و فروش اشیایی که مبدأ نشر و ترویج فساد درجامعه می شود جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: چنانچه منشأ مفاسدی گردد حرام است.
41- سؤال: برخی از مادران فرزندان دختر خود را که به حد بلوغ شرعی نرسیده اند با سر و پای برهنه در خیابان ها و مجالس در حضور نامحرمان می آورند مستدعیست وظیفه والدین را در قبال فرزندان خود بیان فرموده و این بی اعتنایی چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج1ص179
آیت الله فاضل لنکرانی: بر پدر و مادر است که فرزندان خود را با آداب و رسوم اسلامی و وظایف شرعی آشنا کنند و چنانچه موارد مذکور موجب تهییج و مفسده شود اگر چه بچّه ممیّز نباشد باید آنان را بپوشانند و حفظ کنند تا جامعه آلوده و بی بند و بار نشود.
آیت الله سیستانی: بر غیر بالغ پوشیدن واجب نیست ولی پدر ومادر لازم است که فرزند خود را به رعایت آداب و شئون اسلامی وادار نمایند و در تربیت صحیح شرعی آنان بکوشند.
آیت الله بهجت: تمرین اطفال بر وظایف شرعیّه به عهده والدین است.
آیت الله صافی گلپایگانی: کار صحیحی نیست و والدین موظّفند دختر را از کودکی به رعایت حجاب و گریز از نامحرم عادت دهند و اگر در این کار مسامحه کنند و دختر را نسبت به نامحرم بی تفاوت نمایند شریک معاصی دختر هستند در حدیث وارد شده که در مجلسی که حضرت رضا علیه السّلام تشریف داشتند و عدّه ای نیز حضور داشتند دختر بچّه ای وارد شد ، حضّار درمجلس یکی یکی دختر را مورد نوازش قرار دادند تا رسید به حضرت رضا علیه السّلام ، آن حضرت از سنّ دختر سؤال کردند ، گفته شد پنج سال ، حضرت دختر را از خود دور کرد و رفتاری که دیگران کرده بودند ننمودند و اعمال آن بزرگوار باید برای زن مسلمان سرمشق باشد.
آیت الله مکارم شیرازی: بر پدر و مادر است فرزندان خود را به مسائل اسلامی از زمان طفولیّت آشنا کنند.
آیت الله تبریزی: پوشش بر دختران نابالغ واجب نیست لکن وظیفة والدین است که دخترانشان را به پوشش اسلامی عادت دهند و فرزندانشان را با احکام اسلامی تربیت نمایند.
