پرسش :
اگر کسی بخواهد توبه کند، ولی توان مالی و جسمانی مثل دادن کفاره را نداشته باشد چه باید بکند؟
پاسخ:
با سلام و ادب
رکن اصلی توبه پشیمانی است که بدون آن توبه محقق نمی‌شود.
جبران حقوق الهی و حقوق مردم از شرایط توبه است. البته این امر در صورتی است که شخص قادر به انجام آن باشد، مثل این که باید نماز و روزه‌های فوت شده را قضا کند، یا در مواردی کفاره بدهد و آن جا که ضامن است، به صاحب حق، دَین خود را بپردازد، اما اگر قادر به انجام آنها نباشد، معذور است و توبه‌اش قبول است. هر وقت که توانست، به وظیفه خود عمل می‌کند؛ خداوند هیچ کس را بیش از توان تکلیف نمی‌کند. بنابر این جای نگرانی نیست.
اگر در حال حاضر ممکن نبود، باید موارد لازم مثل نماز و روزه و کفاره در جایی یادداشت شود و وصیت شرعی صورت گیرد تا اگر فرصت انجام آن را نداشت و یا قادر به انجام آن نشد وصی طبق آن عمل کند.