پرسش:
چرا خداوند كسانی كه دوستشان دارد، سختی زیاد میدهد؟
پاسخ:
با سلام و احترام.
استعدادهای نهفته در انسان در پرتو سختیها شكوفا میشود، همان طوری كه فلزات در كورة آتش آبدیده و استوارتر میشوند، مشكلات، شخصیت‌ساز و استقامت‌آفرین است، بسان درختی كه در دل بیابانهای سوزان و بادهای داغ قرار میگیرد. استاد مطهری میگوید:
«به حكم قانون و ناموس خلقت، بسیاری از كمالات است كه جز در مواجهه با سختیها و شداید، جز در نتیجه تصادمها و اصطكاكهای سخت، جز در میدان مبارزه و پنجه نرم كردن با حوادث، جز در رو به رو شدن با بلایا و مصایب حاصل نمیشود، البته نه این كه اثر شداید و سختیها تنها، ظاهر شدن و نمایان شدن گوهر واقعی باشد (به این معنی هر كس یك گوهر واقعی دارد كه رویش پوشیده است مانند یك معدنی است در زیر خاك و اثر شداید فقط این است كه آن چه در زیر خاك است، نمایان میشود و اثر دیگر ندارد) نه این طور نیست بالاتر است شداید و سختیها و ابتلائات اثر تكمیل كردن و تبدیل كردن و عوض كردن دارد، كیمیا است، فلزی را به فلز دیگر تبدیل میكند، سازنده است، از موجودی، موجودی دیگر میسازد، از ضعیف و قوی و از پست، عالی و از خام، پخته به وجود میآورد.(1) این قاعده حتی در باره پرندگان درست است. در صور و بعضی از پرندگان مینویسند: برای آموزش پرواز، جوجه خود را در فضا رها میسازند و با مشكلات رو به رو میكنند تا بر پرواز چیره شوند.(2) از این جا میتوان پی برد كه چرا خداوند، بندگان صالح خود را با بلاهای گوناگون میآزماید. آزمایشها نبود، مقامات معنوی نمیرسیدند، از این رو گفتهاند: هر كه در این بزم مقربتر است جام بلا بیشترش میدهند هر آزمایش الهی برای بندگان مؤمن و موفق بیرون آمدن از آزمایش، اخذ این كمال و مرتبه وجودی و دست یافتن به مقام قرب الهی است.
امام علی (ع) در یكی از نامههای خود، مردمی را كه در كانون دشواریها و مشكلات پرورش یافتهاند، به درختان قوی كوهستانی تشبیه میكند اما افراد تن پرور و راحت طلب را به درختان و باغستان همانند نموده و فرموده: «آگاه باشید كه درختان بیابانی چون به سختی و كم آبی خو گرفتهاند، چوب‌هایشان سختتر و شعله آتش آنها شدیدتر است و دیرتر به خاموشی میگرایند، ولی درختان بوستانی، پوست هایشان نازكتر و چوب هایشان سستتر است و زودتر شكسته میشود.(3)
1. استاد مطهری، بیست گفتار، ص 176.
2. همان، ص 182.
3. نهج البلاغه، نامه 45.