پرسش:
كمال چيست ؟ آيا ما انسان ها مي توانيم به كمال برسيم و خشنودي پروردگار در چيست ؟
پاسخ:
با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم
از ارتباط جنابعالی با سایت طلبه پاسخگو سپاسگزاریم
بعضي ها ممكن است آدمي را كمال ناپذير بپندارند و قائل به شانس و اقبال و جبر و غيره شوند,ولي مسلماً اين نظريه درست نيست و انسان قابليت تربيت پذيري دارد و اديان الهي و عقلاي بشر نيز همين نظررا دارند. رسول اكرم (ص)و ائمه : پدران و مادران را مسئول تربيت فرزند مي شناسند. انسان داراي اراده واختيار است و قابليت تشخيص حق از باطل و قدرت انتخاب را دارد, قرآن مي فرمايد: «ما اصابك من سيّئة فمن نفسك ;(1) هر بدى و زشتى كه به تو مى رسد از تو و عمل تو است», «ان اللّه لا يغيّر ما بقوم حتّى يغيّروا ما بأنفسهم ;(2)خداوند سرنوشت ملّتي را تغيير نمي دهد, مگر اين كه خودشان اقدام كنند».
در نظام احسن الهي , همه فرزندان , با فطرت و سرشت الهي و نيكو متولد مي شوند.
در سراسر قرآن , همه جا بخت از كمال و تكامل انسان است , همه جا اختيار و انتخاب انسان مقدس شمرده شده و كلمه (أحسن تقويم ) را خدا _أحسن الخالقين)درباره انسان آورده است ; بنابراين , انسان كمال پذير است ,كما اين كه نقص پذير نيز هست , مي تواند به كمال برسد و مي تواند به ذلّت و پستي برسد.«انا هديناه السبيل امّاشاكراً و امّا كفورا» (3) ما راه را از بي راهه براي انسان مشخص كرده ايم , حال اين انسان است كه يا در راه حركت مي كند يا در بي راهه مي رود.(4)
اما كمال چيست ؟ به طور خلاصه , كمال انسان در عبوديت او نهفته است و به جز اين , هيچ راهي براي كمال نيست . انسان عبد خدا است , وقتي به كمال مي رسد كه پا فراتر از اين حقيقت ننهد و عبوديت انسان ازاخلاق سرچشمه مي گيرد. كسي كه هواهاي نفساني را به كنترل خويش در آورده و بر آن ها مسلط شده , تكبرندارد, حسود نيست , به كسي ظلم نمي كند, به حدّ خودش قانع است , شهوت راني نمي كند. حريص و بخيل نيست , خواه ناخواه در اعمال و رفتار او آثاري وجود دارد كه تواضع مي كند, به ديگران احترام مي گذارد, حق معلم و استاد و پدر و مادر و همسايه را مراعات مي كند, حق خدا را ارج مي نهد, به بيچارگان رسيدگي مي كند,از جهنم ترس دارد و به بهشت علاقه مند است , دل و زبانش به ذكر و مناجات مشغول است . اگر كسي اين خلقيات را آموخت و در عمل مراعات كرد, بنده كامل خدا مي شود و در حقيقت به عبوديت رسيده است .
مشاهد بر مطالب بالا, آيات آخر سوره فرقان است كه در حقيقت , تمام يا بخشي از خصوصيات انسان هاي كامل را بيان كرده و بخشي هم در آيات ديگر قرآن آمده است .«و عبادالرحمن الذين يمشون على الارض هونا و اذاخاطبهم الجاهلون قالوا سلاما;... انسان در اثر پيمودن طريق هدايت و عمل كردن به دستورات اخلاقى , داراى نفس پاك و مطمئنّ مى شود و علماى اخلاق , بر تهذيب نفس كه همان راه كمال است اصرار فراوان دارند. درسوره مائده ,(5) صادقى را در (فوز عظيم ) و (رضوان الهى) و دانسته و در سوره مجادله مشخصات(حزب الله) را بيان نموده و بعد مي فرمايد: آنان از خدا راضي و خدا هم از آنان راضي است ,(6) و در سوره(بيّنه)آمده است :
كساني كه از خدا بترسند و قلبشان خاشع و خاضع پروردگار باشد, مورد رضوان الهي مي باشند.(7)
1.نساء (4) آيه 79.
2.رعد(13) آيه 11.
3.انسان (76) آيه 3.
4.براي اطلاع بيش تر ر.ك : علي فائضي , مباني تربيت و اخلاق اسلامي .
5.مائده (5) آيه 119.
6.مجادله (58) آيه 22.
7.بيّنه (98) آيه 8.