پرسش:
آیا روح وجود دارد ،اگر وجود دارد چگونه روح را احضار می کنند و آیا صحت دارد؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
روح بر دو معنااطلاق ميشود: يكي روحي كه موجودات زنده دارند كه انسان يكي از آنها است و آن واقعيّتي قابل درك است؛ چه اين كه تمام آثار و حركات جسم به وسيله روح انجام ميشود و جسم، ابزاري براي روح است، و جسم بدون روح جمادي بيش نيست و نيز از ضروريات اديان الهي اين است كه اين روح پس از مرگ تا قيام قيامت حالاتي دارد كه همه آنها دقيقاً بر ما آشكار نيست؛ امّا بعضي روايات و آيات قرآن كريم، برخي از ابعاد آن را بيان كرده است. و براي اطّلاع بيشتر ميتوان به كتابهاي مربوط به معاد و عالم پس از مرگ مراجعه كرد.
معناي ديگري كه كلمه روح در آن به كار رفته، به ويژه در قرآن مجيد، ملك و فرشتهاي الهي است كه گاهي با عنوان روح القدس و گاهي روح الامين از آن ياد شده؛ البتّه در برخي آيات قرآن، جدا از فرشتگان و در عرض آنها ذكر شده است به اين صورت كه در دو مورد، روح پس از ملائك آمده؛ مانند سوره قدر كه ميفرمايد: «تنزل الملائكْه و الروح»;{1} در سوره معارج نيز آمده است: «تعرج الملائكه و الروح اليه»;{2}در سوره نبا، بر عكس آن دو آيه، روح را پيش از ملائكه ذكر كرده است: «يوم يقوم الروح و الملائكه صفا»;{3} كه شايد از باب ذكر خاص بعد از عام يا ذكر عام بعد از خاص باشد كه اين گونه بيان به سبب بيان شرافت و عظمت بيشتر آن يك مورد است؛ بنابراين، از آيات پيش گفته به دست ميآيد كه روح از ساير ملائكه برتر و گراميتر است و شايد روح موجودي غير از فرشتگان و برتر و گراميتر از آنها باشد.
بنا براین هر انساني به وسيله روح مخصوص به خود زنده است؛ ولي تصرّفات ارواح مرموز و مردگان قبلي در انسانهاي زنده بيشتر تخيّلاتي است كه وجود دارد.
آن چه كه گاهي ميان مردم به صورت احضار روح مطرح است، حتّي با فرض مشاهده برخي آثار و حركات، دليلي بر اين كه انجام دهنده آنها روح باشد، آن هم روح فلان شخص معيّن وجود ندارد و حداكّثر ثابت ميشود كه عوامل و موجوداتي غير از آن چه ما با حواسّ پنجگانه خود حس ميكنيم، وجود دارد كه وجود موجودات غير محسوس از نظر ما قطعي و صد در صد است؛ ولي حضور روح ثابت نميشود؛ بلكه از ادله عقلي و نقلي به دست ميآيد كه ارواح مؤمنان و همچنين ارواح كافران پس از مرگ آن چنان رها نيستند كه هر شخصي بتواند آنها را احضار كند و به اجبار، آنها را به حرف زدن وادارد. در عين حال، امكان آن را نميتوان انكار كرد.
در باره احضار روح پاسخی جداگامه تقدیم شما می شود.
پی نوشت ها:
1) سوره قدر(97) آیه 5
2) معارج(70) آیه4
3) نبأ(78) آیه38