چرا انسان به عنوان اشرف مخلوقات معرفي شده است؟

سؤال:

چرا انسان به عنوان اشرف مخلوقات معرفي شده است؟
جواب:

سلام

اشرف مخلوقات بودن انسان و برترى او بر تمام مخلوقات الهى، امرى مسلّم و قطعى در آيات نيست، در عين حال، برخى از مفسّران بر آنند كه انسان اشرف بر تمام مخلوقات الهى است.
قرآن مجيد از كرامت و ارجمندى انسان و برترى او بر بسيارى از موجودات ديگر سخن به ميان آورده(1) و فرموده است: «ما انسان را در بهترين شكل آفريده‏ايم».(2)
كرامت انسان از دو ناحيه قابل برّرسى است:
1- كرامت ذاتى، يعنى انسان از نظر ساختار وجودى و امكانات، برترى دارد، كه نشانه عنايت ويژه خداوند به نوع انسان است. انسان بر خلاف حيوان و فرشته از شهوت و عقل برخوردار است.
2- كرامت اكتسابى، يعنى انسان در پرتو ايمان و عمل صالح، كمالاتى را به دست مى آورد و از جهت همين كمال اختيارى است كه مى تواند به مراتب بالاى هستى دست يابد و از فرشتگان نيز برتر شود. مقام والاى انسانى نيز از طريق دست يافتن به كمال اختيارى تحقق مى يابد.
انسان تنها موجودى است كه از نيروهاى مختلف، مادى و معنوى تشكيل شده و در لابلاى تضادها مى‏تواند پرورش پيدا كند و استعداد تكامل و پيشروى نامحدود دارد. امام على(ع) در اين باره مى فرمايد: «خداوند خلق عالم را بر سه گونه آفريد: فرشتگان و حيوانات و انسان.
فرشتگان عقل دارند، بدون شهوت و غضب. حيوانات مجموعه‏اى شهوت و غضب اند و عقل ندارند اما انسان مجموعه‏اى است از هر دو تا كدامين غالب آيد.
اگر عقل او بر شهوتش غالب شود، از فرشتگان برتر است و اگر شهوتش بر عقلش چيره گردد، از حيوانات پست‏تر».(3)

1. اسراء (17) آيه 70.
2. تين (95) آيه 4.
3. تفسير نمونه، ج 12، ص 200.