پرسش:
آيا روح فرا زماني و فرا مكاني است؟
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با سایت طلبه پاسخگو
روح انساني كه در فلسفه به آن "نفس ناطقه" اطلاق ميشود، امري مجرد و غير مادي است و زمان و مكان ندارد، چرا كه جا گرفتن در زمان و مكان از صفات و خصوصيات ماده و ماديات است، مثلاً كتاب در جاي خاصي قرار ميگيرد و فضاي خاصي را در زمان معيّني اشغال ميكند، ولي چون روح از جنس ماده نيست، در مكان خاصي قرار نميگيرد و محتاج مكان نيست. در زمان نيز جاي نميگيرد و ذاتاً مجرد از زمان و مكان است، ولي چون روح انساني مجرد محض نيست و تعلّق به ماده دارد و ارتباطي تنگاتنگ با جسم دارد، به پيروي جسم ميتوان گفت در زمان قرار ميگيرد. توضيح اين كه:
طبق عقيده فلاسفه نسبت بين روح و جسم به نحو "تعلّق تدبيري" است، يعني همان طور كه يك فرمانروا و حاكم بر كشوري حكومت كرده و آن مملكت را اداره ميكند، روح نيز تدبير جسم را بر عهده دارد و از بدو تولّد جسم ادمي را اداره ميكند و تمامي قوا و نيروهاي بدن در اختيار او است، پس همان طور كه جسم در جا و زماني خاص قرار دارد، روح نيز در هنگام تعلق كامل به بدن به پيروي جسم بدني در زمان و مكان جا گرفته است، ولي هنگامي كه ارتباط بين روح و بدن ضعيفتر ميشود، جنبه فرازماني و فرامكاني بودن آن ظهور پيدا ميكند، مثلاً در خواب كه اين ارتباط و تعلق ضعيف ميشود، روح آزادتر از زمان و مكان ميگردد.
در خواب روح آدمي در همه جا سير ميكند و زمان و مكان را در يك چشم به هم زدن در مينوردد و هيچ محدوده و حدودي را براي خود قائل نيست و به همه جا سر ميزند، لكن در خواب چون تعلّقش به بدن كاملاً قطع نشده است، به محض بيدار شدن به جسم بازگشت ميكند، ولي در مرگ، روح به طور كامل تعلّقش از بدن مادي دنيوي قطع ميشود.