پرسش:
پيامبران و امامان(ع) معصوم هستند. (از گناه كبيره و صغيره و از هرگونه لغزش) با عنايت الهى عصمت به آنان داده شده است. اگر خداوند به ما هم اين عنايت را داشت، معصوم مى شديم؟!
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
خداوند فيّاض مطلق است و از طرف او هيچ منعى براى فيض رساندن به مخلوقاتش وجود ندارد. هر چه تفاوت هست، مربوط به نحوه وجود مخلوقات است. هر موجودى به اندازه شايستگى اش از نعمتهاى الهى بهره مند مى شود. فيض الهى به دريايى مى ماند كه هر ظرفى به اندازه ظرفيتش از آن پر مى شود.
عصمت از گناه اختصاص به پيامبران و اوصيا ندارد، بلكه افراد ديگر هم مىتوانند مقام عصمت از گناه را دارا باشند، ولى عصمت در حد بالاتر به طورى كه با مصونيت از خطا در اعمال دينى و مصونيت از خطا در اعمال دنيوى و شخصى ملازم باشد، مربوط به پيامبران و امامان(ع) مى باشد، چون پيشواى دينى هستند و اين امور، لازمه پيشوايى است. عصمت با تأييد الهى حاصل مى شود، ولى تأييد الهى بدون علت نيست و علت آن، شايستگى وجودى پيامبر و امام است. شايستگى را خداوند تشخيص مى دهد كه در چه كسى موجود است. چنان كه اعطاى مقام نبوت و امامت چنين است، يعنى بر اساس آمادگى روحى، پاكى ضمير، سجاياى انسانى، فكر بلند، انديشه و استعدادهاى خاصى به برخى از انسانها عنايت مى شود.(1)
وقتى برخى به جاى ايمان به پيامبر اسلام(ص) گفتند كه چه فرق است بين ما و محمّد(ص) كه به او وحى مى شود و به ما نمى شود، قرآن پاسخ داد كه: دادن نعمتى و فيضى به افراد به طور گزاف و گسترده نيست. اين طور نيست كه مثلاً قرعه بكشند يك كسى اسمش پيامبر يا امام در بيايد، بلكه شايستگى در فرد لازم است و شايستگى را فقط خدا مىداند:
«اللَّه أعلم حيث يجعل رسالته؛ خدا خودش مىداند رسالتش را كجا قرار دهد».(2)
چنين نيست كه اگر كسى به مقام عصمت نائل شد، ديگر خيالش از رفتار و گفتار و گناهان و كارهاى خوب و بد، راحت و آسوده باشد، بلكه انسان هر چه به مقام بالاتر مى رسد، مصايب و مشكلات و سختىها و آزمونهاى الهى و مسئوليتها و تلاشها بيشتر و سختتر مى شود.
پى نوشتها:
1. مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 4، ص 360؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 431.
2. انعام (6) آيه 124.