پرسش:
آيا واقعاً جهان آخرت پايان ندارد؟ پس سرنوشت جهان آخرت چيست؟
پاسخ:
انسان براي زندگي دائمي آفريده شده است. او پس از آفرينش در سه جهان زندگي ميكند: دنيا، عالم برزخ و جهان آخرت. انسان به دنيا ميآيد، در اين جا نشو و نما ميكند و براي زندگي در جهان ديگر زاد و توشه تهيه مينمايد.
زندگي جاويدان يكي از آرزوهاي مهم بشر است. هيچ كس نميتواند اين حقيقت را انكار كند كه از مرگ به معني "نيستي" گريزان است و خواهان طول عمر، كوشش براي به دست آوردن "اكسير جواني" و اظهار علاقه به يافتن "سرچشمه آب حيات" ميباشد.
نشانههاي اين اشتياق در جاي جاي تاريخ بشر، و كوششهاي دانشمندان و سرودههاي شاعران ديده ميشود، كه همه دليل بر اين است كه انسان ذاتاً خواهان بقا است، حتي علاقه انسان به حيات فرزند خود كه دنباله حيات او محسوب ميشود، نشانهاي از اين عشق غريزي است.(1) وجود جهان آخرت، پاسخي به اين خواسته و نياز است، يعني خداوند در انسان ميل به جاودانگي را قرار داده و طبعاً پاسخي براي اين ميل در نظر گرفته، وجود جهان آخرت كه زندگي جاويد و ابدي است، پاسخي براي اين نياز و خواسته است، زيرا اگر بنا باشد زندگي انسان (كه گل سر سبد جهان آفرينش است) در اين خلاصه شود كه چند روزي در دنيا بماند، مدتي كودك و ناتوان، زماني پير و كار افتاده، زماني گرفتار طوفانهاي شديد جواني، گاه سالم، گاه بيمار، و غالباً گرفتار تهيه نيازهاي زندگي كه درخوردن و "خواب" خلاصه ميشود، سپس مردن و فاني شدن، چقدر نازيبا و دور از حكمت است! خداي حكيم دست به چنين آفرينش دور از حكمت نميزند. پس خدا انسان را براي زندگي ابدي و دائمي آفريده و زمينه آن را هم فراهم كرده است. اين كه بعد از قيامت كه زندگي جاودانه و نامتناهي است، چه خواهد شد، معنايي نخواهد داشت اما آنچه موجب شبهه و سؤال ميشود اين كه معنا جاودانگي چيست، و شايد سؤال از اين كه بعد چه ميشود، مقصود همين باشد. در پاسخ ميگوييم: سبب اصلي اين اشكال آن است كه زندگي در آخرت و كيفيت آن را با زندگي دنيا مقايسه ميكنيم و چون در اينجا هميشه به دنبال "بَعدي" هستيم و از چيزهايي كه در اختيار ما است دلزده ميشويم، خواهان چيزي هستيم كه نداريم.
در دنيا چيزهايي كه داريم براي ما تكراري است و تكرار ما را دلزده ميكند و همه چيز در اينجا محدود است. به همين خاطر، همين حالت را در آخرت فرض كرده و سؤال ميكنيم: بعد از بهشت چه خواهد شد. در حالي كه زندگي در آن عالم به طور كلي متفاوت با زندگي دنيا است. در آن جا هيچ چيز تكرار نيست و انسان از هيچ چيز دلزده نميشود. همه چيز تازه و جذاب است و محدوديت و دلزدگي و تغيير در آن جا معنا ندارد. در آن جا همه چيزهايي كه انسان در همه عمر به دنبال آن بوده و به خاطر ويژگيهاي اين عالم هيچ گاه به آن نخواهد رسيد (يعني خوشبختي و سرور و لذت و سعادت و آرامش جاودانه و هميشگي) به دست خواهد آورد.
بنابراين آخرت ، به معناي زندگي نهايي انسان است و اين زندگي ، جاودانگي و ابدي است و سرنوشتي جز جاودانگي ندارد. دنبال سرنوشت ديگري جز اين بودن خطا است. انسان در مورد چيزي به دنبال پايان و سرنوشت مي رود كه پايان داشته باشد و پس از آن چيز ديگري واقع شود، در حالي كه اين موضوع براي جهان آخرت بي معنا است.
پينوشتها:
1 - ناصر مكارم شيرازي، پيام قرآن، ج 5، ص 235.