پرسش:
امر به معروف و نهى از منكر از منظر قرآن را با توجه به وضع امروزى جامعه تشريح نماييد.
پاسخ:
با سلام و احترام
دو وظيفه بزرگ "امر به معروف و نهى از منكر" از نظر قرآن داراى اهميت فوق العادهاى است تا جايى كه اين كتاب انسان ساز الهى، رمز برترى امت اسلامى بر امتهاى گذشته را عمل به امر به معروف و نهى از منكر دانسته است: "شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسان آفريده شديد (چه اين كه) امر به معروف و نهى از منكر مىكنيد، و به خدا ايمان داريد".(1)
در منطق قرآن نه تنها وظيفه هر فرد، انجام امر به معروف و نهى از منكر است، بلكه لازم است گروهى هم به عنوان آمران به معروف مسئوليت پاك سازى محيط زيست را از آلودگى به گناه و فساد به عهده گيرند.
در جاى ديگر فرمود: "بايد از ميان شما جمعى دعوت به نيكى كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند و آنهإ؛ّّ رستگارانند".(2)
در اين آيه آمران به معروف و ناهيان از منكر به عنوان رستگاران معرفى شدهاند، و در آيه ديگر عمل به اين دو تكليف، نشانه ايمان شمرده شده است: "هر مردان و زنان با ايمان، يا روياروى يكديگرند؛ امر به معروف و نهى از منكر مىكنند".(3)
علاوه بر آيات فراوان، احاديث زيادى در منابع معتبر اسلامى درباره اهميت اين دو تكليف بزرگ اجتماعى وارد شده است كه نشان مىدهد ترك اين دو وظيفه موجب خطرات و عواقب شومى در جامه مىشود.
امام باقر(ع) فرمود: "امر به معروف و نهى از منكر دو وظيفه بزرگ الهى است كه بقيه فرائض با آنها بر پا مىشود، و به وسيله اين دو راهها امن مىگردد، و كسب و كار مردم حلال مىشود؛ حقوق افراد تأمين مىگردد، و در سايه آنها زمينها آباد مىگردد، از دشمنان انتقام گرفته مىشود، و در پرتو آن همه كارها روبه راه مىشود".(4)
از ديد كتاب و سنت، امروز در جامعه اسلامى مانند همه دورانها وظيفه همه است كه به اين تكليف مهم عمل نمايند و نگذارند با تعطيل اين نظارت عمومى، جامعه اسلامى در ورطه سقوط اخلاقى ومفاسد اجتماعى قرار گيرد، زيرا كه امر به معروف و نهى از منكر در حقيقت ضامن اجراى بقيه وظايف فردى و اجتماعى است و در حكم روح و جان آنها محسوب مىشود، و با تعطيل آنها تمام احكام و اصول اخلاقى ارزش خود را از دست خواهد داد.
1 - آل عمران (3)، آيه 110.
2 - آل عمران (3)، آيه 104.
3 - توبه (9)، آيه 71.
4 - وسائل الشيعه، ج 11، ص 395، حديث 6.