پرسش:
با توجه به ايه 26سوره بقره ايا خدا به وسيله قران گمراه مي کند؟
پاسخ:
با سلام و ادب
معني آيه اين است که قرآن وسيله آزمايش بندگان است . هر کس به آن ايمان آورد هدايت شده و هر کس از آن روي گرداند ، گمراه مي گردد . پس ريشه گمراهي ، ايمان نياوردن کافران است ، اما وسيله اين آزمايش که به گمراهي آنان منجرشده ، قرآن است .
به عبارت ديگر انسان با ايمان به خدا نگاه صحيحي به ايات خواهد داشت و از آن بهره صحيح برده و هدايت مي شود ، اما آنکه به خدا ايمان ندارد و گمراهي مي جويد ، با قرآن نيز هدايت نمي يابد ، بلکه در آن نيز در جستجوي ضلالت و گمراهي است ، پس خداوند با قرآن شخص را گمراه مي کند. اسن گمراهي ابتدايي نيست ، بلکه نتيجه عملي است که کافران و بدانديشان دارند.
مانند اينکه بدنبال آيات متشابه مي روند ، يا تفسير غلط از آيات ارائه مي دهند.
در تفسير نمونه آمده است:
نسبت دادن گمراهى و ضلالت به اين آيه (يا به قرآن) بدان جهت است كه آيه با بيان مثال، مطالب معنوى خود را روشن و واضح نموده و براى آزمايش ايمان آوردن آنان كافى بود، ولى با وجود تمام اين مثالها و بيانات روشن، آن را دروغ پنداشته و گمراه شدند، و آنهايى كه آن را پذيرفتند هدايت يافتند، در نتيجه معناى آيه اين طور مىشود: خداوند بندگانش را به اين نوع آيات و ضرب المثلها آزمايش مىكند، پس گروهى گمراه شدند، و گروهى هدايت يافتند همان طورى كه معناى آيه رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ «پروردگارا بتها بسيارى از مردم را گمراه كردند» (ابراهيم/ 36) همين است.(1)
مرحوم علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي گويد :
بايد دانست اغواء و اضلال ابتلايى جايز نيست به خداى تعالى نسبت داده شود، اما اغواء و اضلال به عنوان مجازات، جايز است، مثل اينكه كسى آن قدر گناه كند كه مستوجب اغواء و اضلال گردد، و خداى تعالى اسباب توفيق را از او منع كرده و او را به حال خودش واگذار نمايد، و در نتيجه دچار اغواء گشته، از راه خدا گمراه شود، هم چنان كه خودش فرمود:" (2) يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيراً، وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِين
1 -برگرفته از تفسير جوامع الجامع، ج1، ص: 55
ترجمه الميزان، ج10، ص: 326ترجمه