شش عامل اصلی گناه کردن

استاد آقا مجتبی تهرانی ره
رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ (عَلَيهِ السَّلَامُ) قَالَ: إِنَّ أَوَّلَ مَا عُصِيَ اللَّهُ بِهِ سِتٌّ حُبُّ الدُّنْيَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَهِ وَ حُبُّ الطَّعَامِ وَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ النَّوْمِ وَ حُبُّ الرَّاحَهِ. (1)
ترجمه و شرح:
روايت از امام صادق صلوات الله عليه منقول است كه حضرت فرمودند: سرآمد اموري كه موجب مي‏شود انسان از فرمان الهي سرپيچي كند و نسبت به خداوند ‌گناه و عصيان كند، شش مورد است. يعني اين شش مورد سرآمد هستند؛ نه اين كه موارد ديگر موجبِ گناه نمي‌شود. اينها غالباً‌سرآمد هستند. گناهانی كه از انسان سر مي‏زند، ‌منشأش غالباً يكي از اينها است.
اوّل: حبّ الدّنيا؛ پول دوستي. اين موجب مي‏شود كه نه حرام سرش بشود نه حلال. لذا موجب عصيان مي شود. دو نوع گناه داريم كه يكي از آنها ترك واجب است؛ خودِ ترك واجب هم گناه است. پول دوستي منشأ گناه مي‏شود.
دوم: حبّ الرّئاسه ؛ جاه طلبي، ‌رياست طلبي. اين هم منشأ گناهان و معاصی دیگر مي‏شود.
سوم: حبّ الطّعام؛ ابن البطن، یعنی كساني كه به اسارت شكم مي‏روند. این هم منشأ گناهان بعدی می‏شود.
چهارم: حبّ النّساء ؛ منظور ابن الفرج است. مراد از حبّ النساء شهوت جنسي است.
از آن طرف، حبّ الطّعام‌به تعبير ما شهوت بطني و شكم پرستي است، از اين طرف هم شهوت جنسي را مطرح می‏فرماید كه از اين دو تعبير مي‏شود به ابن البطن و الفرج . اينها اسيرند و به اسارت شكم و شهوت جنسي‏شان درآمده‌اند. اين منشأ مي‏شود براي گناه.
پنجم: حبّ النّوم؛‌يعني كساني كه خيلي مقيّدند به خوابيدن. اينها هم به معصيت مي‏افتند. يك سنخ معاصي هست كه ‌منشأش حبّ نوم و خواب است. صبح نماز صبحش قضا مي‏شود، براي چه؟ چون مي‌خواهد بخوابد.
ششم: حبّ الرّاحه؛ یعنی راحت طلبي. این هم منشأ یک سنخ از معاصی است.
يك رشته هست كه همه اين شش مورد را به هم پيوسته مي‏كند و آن حُبّ است. حبّ الدّنيا،‌حبّ الرّئاسه‌،‌حبّ الطّعام،‌حبّ النّساء، ‌حبّ النّوم،‌حبّ الرّاحه. همه اینها مثل دانه ‏هاي تسبيحی در یک نخ هستند و آن نخ تسبیح، همین حبّ دنيا و امور مادّي است. لذا همه اینها مربوط به هم هستند. تعلّق به اين عالم مادّه است كه انسان را به گناه مي‏كشاند. اين اگر نباشد، هيچ وقت گناه سر نمي‏زند و ‌واجب هم ترك نمي‏شود. (2)

1- بحارالانوار، ج70 ، ص 60
2- يكشنبه: 30 آبان 89 ؛ 14 ذي الحجّه 1431 ؛ مسجد جامع بازار تهران
سایت رسمی آيه الله حاج آقا مجتبي تهراني.