چرا نهم ربیع روزبیعت با امام‌زمان(عج) است؟

روز نهم ربیع الاول به عنوان روز بیعت با امام زمان(عج) نامیده می‌شود، با این وجود پرسش‌هایی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه معنای این کار چیست؟ مگر در عصر امامان شیعه چنین رسمی بوده است که امامی شهید شده و روز بعد، برای امامت فرزندش شادمان باشند؟ پرسش دیگر اینکه آیا این درست است که عده‌ای قصد دارند با طرح جشن نهم ربیع الاول به عنوان آغاز امامت امام عصر(عج) با برنامه‌های دیگر در چنین روزی مقابله کنند؟

در پاسخ به این سؤال که آیا شیعیان برای به امامت رسیدن امامی جشن می‌گرفتند، باید گفت دو نوع شادمانی برای به امامت رسیدن امام داریم. یک نوع وقتی است که پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را به عنوان امام معرفی می‌کند. برای این امر، مراسم داشتیم و امامان هم بر آن و بزرگداشت آن تأکید کرده‌اند، البته جشنی متناسب با عرف زمانه خودش؛ یعنی وقتی پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) را به عنوان امام در غدیر مطرح می‌کنند که یک حالت عمومی دارد، این همراه خودش جشن دارد؛ تا چند روز افراد به امیرالمؤمنین(ع) تبریک می‌گفتند.

حتی بعد از این واقعه هم، وقتی کسی خبردار می‌شد به آن حضرت تبریک می‌گفت؛ چون پیامبر(ص) فرموده بودند که حاضران به غایبان بگویند. حاجیانی که به مناطق خودشان برمی‌گشتند و این خبر مهم را به منطقه خودشان می‌رساندند، عده‌ای که تازه خبردار می‌شدند باز هم به امیرالمؤمنین(ع) تبریک می‌گفتند. جشن گرفتن در این روز در سیره علما هم بوده است، با اینکه عید قربان و عیدفطر از عیدهای اسلامی است؛ اما علاوه بر این دو عید، عید غدیر را بسیار گرامی می‌داشتند.

 آغاز امامت امامی هم‌زمان بعد از شهادت امام قبلی است،طبیعی است که امام جدید به مناسبت شهادت امام قبلی محزون بوده‌اند، شیعیان نزد امام جدید می‌آمدند و ابتدا شهادت امام قبلی را تسلیت می‌گفتند و سپس با امام جدید بیعت می‌کردند. امام(ع) با تعابیر مختلف به اینها می‌گفتند خوشحال باشید که با ما هستید و شیعیان هم خوشحال بودند که گمراه نشده‌اند و امام بعدی را شناخته‌اند و مثلاً هفت امامی نمانده‌اند؛ به خصوص تا زمان امام رضا(ع) که سرآغاز دوازده امامی شدن شیعه است؛ یعنی ما هفت امامی و شش امامی داریم، اما هشت امامی نداریم؛ هر کسی امام رضا(ع) را پذیرفته‌اند، بقیه ائمه را هم قبول کرده و دوازده امامی شده است.

البته اهل‌ بیت(ع) در یک فضای جزئی زندگی می‌کردند و می‌فرمودند بنی‌امیه برای ما عید نگذاشتند، بنابراین سیره آنها بیشتر به تسلیت و حزن متمایل بوده است. در تقویم‌های ایران قدیم، این روز به نام تاجگذاری امام عصر(عج) مطرح بوده است؛ ولی پس از انقلاب اسلامی، تعبیر تاجگذاری تغییر کرد. این سخن صحیح نیست که کسی بگوید ما در بین علما کسی را نداشتیم که به نهم ربیع اهتمام بورزد.

جشن و شادمانی برای آغاز امامت امام عصر(عج) پیش از انقلاب اسلامی هم بوده است و اصلاً حادثه دیگری در نهم ربیع نبوده است، خلیفه دوم در اواخر ذی‌الحجه از دنیا رفته است و ربطی به نهم ربیع ندارد؛ البته دست‌هایی در کار است؛ دست‌هایی که می‌خواهند وحدت را برهم بزنند؛ وگرنه کسانی که در نظام ما دم از وحدت زدند، از همه بیشتر تبیین‌گر ولایت بوده‌اند، مثل امام راحل، این همه از وحدت صحبت کرد، ولی خود امام(ره) از همه بیشتر ولایی و مبلغ ولایت بود؛ از همه بیشتر درباره ولایت امام عصر(عج) و ائمه و ولایت امیرالمؤمنین(ع) سخن گفت. مقام معظم رهبری هم از وحدت صحبت می‌کنند و هم در مورد جایگاه اهل‌بیت(ع) جایگاه برتری امیرالمؤمنین(ع) جایگاه برتری اهل‌بیت(ع) صحبت می‌کنند.

تجدید عهد و بیعت با امام سابقه داشته است، به عبارت دیگر، سیر زندگی اهل‌ بیت(ع) اینگونه بوده است که هر گاه امامی به شهادت می‌رسید، شیعیان نزد امام بعدی می‌آمدند و عرض ارادت می‌کردند و ضمن عرض تسلیت شهادت امام قبلی، با امام جدید هم تجدید عهد و بیعت می‌کردند؛ حتی امامان قبل از شهادت، برای امام بعد از خود نیز از مردم بیعت می‌گرفتند، گاهی وقت‌ها پیامبر یا امام، نسبت به امام بعدی، از افراد عهد و پیمان خصوصی و عمومی می‌گرفتند، جالب اینکه گاهی هم برای خودشان از مردم عهد و پیمان و بیعت می‌گرفتند، مثلاً پیامبر اسلام(ص) از مسلمانان همراه خویش بیعتی گرفت که بعدها «بیعت رضوان» نامیده شد. ائمه(ع) هم برای امامت خودشان از مردم بیعت مجدد می‌گرفتند یا متذکر بیعت گذشته می‌شدند.

بنابراین با نزدیک شدن به ایام نهم ربیع‌الاول، آغاز امامت یگانه منجی عالم بشریت و سخن از بیعت با امام زمان(عج) برای کسی احساس غریبی پیش نیاید؛ زیرا تجدید عهد و بیعت برای جریان امامت امام(ع) چیز عجیبی نیست، اگر انسان در معامله و سود و زیان است، دین، بیع او را جهت می‌دهد و جهت‌دهی آن، بیعت با امام است. در واقع کار دین جهت‌دهی به معاملات انسان است؛ جهت‌دهی به اینکه تو زندگی‌ات را فکرت را، ذکرت را، وقتت را، قلمت را، علقه‌هایت را، دغدغه‌هایت را و هزینه‌های مالی‌ات را برای چه مصرف کنی؟ اگر جهت ندهی، خُسر است، مثل یخی که دارد آب می‌شود سرمایه‌هایت هم دارد نابود می‌شود، بیعت این ثمره را هم دارد که وقتی فهمیدی طرف حسابت امام حسین(ع) یا امام عصر(عج) است، رفتارت، زندگی‌ات، برخوردت، همه به او بیشتر متمایل می‌شود.