چه روزی‌نامه اعمالمان به اهل‌بیت می‌رسد؟

عالم مردگان از جمله عوالمی است که همواره وقتی با آن مواجه می‌شویم سؤالات و ابهامات بسیاری برای ما به وجود می‌آید و هر فردی علاقه دارد بیشتر از این عالَم بداند، چرا که مرگ از جمله مباحثی است که هر فردی روزی با آن دست به گریبان خواهد شد، همچنین حضرت رسول(ص) می‌فرمایند: «اذا رایتم الربیع فاکثروا ذکر النشور»؛ هرگاه بهار را دیدید، بسیار یاد قیامت کنید.

آیا ارواح پیامبران الهی، حضرت ائمه معصومین (ع) مانند سایر مردم در عالم برزخ‌اند، یا محل دیگری است؟

چون قیامت کبری هنوز برپا نشده است، ارواح همه انبیاء و امامان معصوم (ع) از روزی که رحلت نموده‌اند یا به شهادت رسیده‌اند تا قیامت کبری در عالم برزخ است که بسیاری از آنان قبل از قیامت کبری به دنیا برمی‌گردند و عده‌ای از آنان حکومت تشکیل می‌دهند.

موضوع مهم آنکه، آنها همانطوری که در دنیا زندگیشان از نظر تقوی و عبادت و جهاد با بقیه مردم زمین تا آسمان فرق داشت، عالم برزخشان هم فرق دارد. به طوری که آنان ناظر اعمال امت خود هستند و براساس روایات متعدد هر هفته پرونده اعمال ما به محضر رسول خدا (ص) و حضرات معصومین (ع) عرضه می‌شود، به گونه‌ای که از اعمال خوب ما خشنود و از گناهان امت ناراحت می‌گردند.

قرآن کریم در این مورد می‌فرماید:

«وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ»

ای پیامبر! بگو: هر چه خواهید بکنید که به زودی کردارتان را خدا و فرستاده او و مؤمنان (گواهان اعمالتان در دنیا) می‌بینند، و به زودی به سوی دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید، پس شما را از آنچه انجام می‌دادید آگاه خواهد ساخت.

امام صادق (ع) در مورد این آیه می‌فرماید:

«وَ لَکِنَّ رَسُولَ اللَّهِ تُعْرَضُ عَلَیْهِ أَعْمَالُ أُمَّتِهِ کُلَّ صَبَاحٍ أَبْرَارُهَا وَ فُجَّارُهَا فَاحْذَرُوا»

هر روز صبح تمام اعمال خوب یا بد امت بر رسول خدا (ص) عرضه می‌شود، پس از اعمال بد دوری کنید.

امام صادق (ع) فرمود:

«هُمُ الاَْئِمَّةُ تُعْرَضُ عَلَیْهِمْ اَعْمالُ الْعِبادِ کُلَّ یَوْمٍ اِلى یَوْمِ الْقیامَةِ»

در هر روز کارهای بندگان و مسلمانان بر ائمه اطهار (ع) عرضه می‌شود و این کار تا روز قیامت ادامه دارد.

امام محمد باقر (ع)‌ فرمود:

«ان اعمال العباد تعرض علی نبیکم کل عشیة الخمیس فلیستحیی احدکم ان تعرض علی نبیه العمل القبیح»

اعمال بندگان هر شب پنج‌شنبه بر پیامبرتان عرضه می‌شود، پس باید هر یک از شما از اینکه اعمال زشت و گناه را بر پیامبر (ص) عرضه کنید حیا کنید.

امام رضا (ع) در مورد این آیه مبارکه می‌فرماید:

«... و هو یوم تعرض فیه الاعمال علی الله و علی رسوله و علی الائمه»

هر پنج‌شنبه اعمال ما بر خداوند و رسولش و ائمه اطهار (ع) عرضه می‌شود.

امام رضا (ع) فرمود:

«... والله ان اعمالکم لتعرض علی فی کل خمیس»

به خدا سوگند هر پنج‌شنبه اعمال شما بر من عرضه می‌شود.

اختلاف در روزهای عرضه اعمال مردم بر رسول‌الله(ص) و ائمه اطهار(ع) شاید به خاطر اختلاف در نوع عرضه است، مثلاً در هر روز اعمال به صورت خلاصه و کلی عرضه می‌شود، اما روزهای پنج‌شنبه به طور دقیق‌تر اعمال مورد بررسی قرار می‌گیرد.

* فشار قبر در قرآن مجید

خداوند بزرگ در این مورد می‌فرماید:

«مَن أعرَضَ عَن ذِکرِی فإنّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکاً»

کسی که از یاد من (نماز، دعا، قرآن، روزه و...) دوری کند، برای او زندگی سختی خواهد بود.

یکی از مصادیق زندگی سخت، زندگی در عالم قبر است. افرادی که با خداوند و دین در دنیا رابطه نداشته و دائم به فکر شکم و شهوت بوده‌اند، این گونه اشخاص دچار فشار قبر خواهند شد.

تفسیر نوالثقلین می‌فرماید:

«قیل هو عذاب القبر»

مراد از زندگی ضنک و سخت، عذاب و فشار قبر است.

و علامه مجلسی (ره) می‌فرماید:

«هذا الخبر یدلّ علی انّ المراد بالمعیشة الضّنکة فی الایة هو عذاب القبر»

حدیث امام سجاد (ع): «القبرُ إمَّا رَوْضَةٌ مِنْ ریاضِ الجنَّةِ وإمَّا حُفْرةٌ مِنْ حُفَرِ النیرانِ» دلالت دارد بر اینکه مراد از زندگی سخت در آیه، عذاب و فشار قبر است.

از آنچه بیان شد، روشن می‌شود که بی‌توجهی به دین و احکام نورانی اسلام، باعث ظلمت و عذاب قبر خواهد بود، زیرا کسی که نسبت به نماز و قرآن و دعای واقعی بی‌تفاوت است، نوری نخواهد داشت که در قبرش نور داشته باشد.

*اولین ایستگاه

حضرت محمد (ص) فرمود:

«إنّ القَبرَ أوَّلُ مَنازِلِ الآخِرَهِ، فإن نَجا مِنهُ فما بَعدَهُ أیسَرُ مِنهُ ، وإنْ لم یَنجُ مِنهُ فما بَعدَهُ لَیسَ أقلَّ مِنهُ»

قبر اولین منزل و ایستگاه از ایستگاه‌های بازرسی آخرت است، اگر در قبر نجات پیدا کرد، بعد از آن برایش آسان‌تر خواهد بود و اگر از قبر نجات پیدا نکرد، بعد از آن کمتر از قبر نیست.

* فشار قبر در روایات

- همگانی بودن عذاب قبر

پیامبر اسلام (ص) در هنگام دفن سعدبن معاذ که از اصحاب معروف بود، فرمود: «اِنَّهُ لَیْسَ مِنْ مُؤْمِن اِلاّ وَ لَهُ ضَمَّةٌ»

هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه فشار قبر خواهد داشت.

رسول مکرم اسلام (ص) فرمود:

«ضَغْطَةُ الْقَبْرِ لِلْمُؤْمِنِ کَفَّارَةٌ لِمَا کَانَ مِنْهُ مِنْ تَضْیِیعِ النِّعَم»

فشار قبر برای مؤمن، کفاره ضایع کردن نعمت‌های الهی از جانب اوست.

برگرفته از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» اثر حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا.