آيه مباهله و شأن نزول آن را توضيح دهيد.

پرسش:
 آيه مباهله و شأن نزول آن را توضيح دهيد.
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 اين آيه، آيه 61 سوره آل عمران است كه مى فرمايد:
(فَمَن حاجَّكَ فيهِ مِن بَعدِ ما جائَكَ مِنَ العِلمِ فَقُل تَعالَوا نَدعُ اَبنائَنا واَبنائَكُم و نِسائَنا و نِسائَكُم و اَنفُسَنا و اَنفُسَكُم ثُمَّ نَبتَهِل فَنَجعَل لَعنَتَ اللّهِ عَلَى الكاذِبينَ؛ هرگاه بعد از علم و دانشى كه (درباره مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجّه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما نفوس خود را دعوت كنيم، شما هم نفوس خود را؛ آن گاه مباهله كنيم؛ و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم.)
بر اساس آن چه مفسّران گفته اند، شأن نزول آيه چنين است:
در سال نهم هجرى، گروهى از روحانيون مسيحى نجران به خدمت رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم)رسيدند و درباره حضرت عيسى(عليه السلام) به گفت و گو با آن حضرت پرداختند.
آن گاه پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) آنان را به مباهله[1] فرا خواند و آن ها تا روز بعد مهلت خواستند. در اين فرصت نزد اسقف و روحانى بزرگ خود رفتند و از او راهنمايى خواستند. وى به آنان گفت: «شما فردا به محمّد نگاه كنيد. اگر با فرزندان و خانواده اش براى مباهله آمده بود، از مباهله با او بترسيد و اگر با يارانش آمد، با او مباهله كنيد. فرداى آن روز، رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) آمد، در حالى كه دست على(عليه السلام) را گرفته بود و حسن و حسين(عليهما السلام)پيش روى ايشان راه مى رفتند و فاطمه(عليها السلام) نيز پشت سر ايشان قرار داشت. نصارا نيز در حالى كه اسقف آن ها پيشاپيش آنان قرار داشت، براى مباهله حضور يافتند. اسقف مسيحى درباره هويّت همراهان پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) پرسيد. به او گفتند: اين، پسر عمو و داماد او و محبوب ترين خلق نزد اوست. اين دو پسر نيز فرزندان دختر او از على هستند و آن بانوى جوان، دخترش فاطمه، عزيزترين مردم نزد او و نزديك ترين افراد به اوست ... اسقف گفت: من مردى را مى بينم كه در مباهله با كمال جرأت اقدام مى كند و گمان مى كنم راستگو باشد؛ كه در اين صورت، به خدا سوگند بيش از يك سال بر ما نخواهد گذشت كه در تمام دنيا، حتى يك نصرانى هم نماند كه آب بنوشد. آنگاه اسقف مسيحيان، رو به پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)كرد و گفت: «اى ابوالقاسم! ما با تو مباهله نمى كنيم؛ بلكه با تو مصالحه مى نماييم. رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم)نيز پيشنهاد وى را پذيرفت.[2]

[1]. مباهله در لغت از ماده «بهل» بر وزن اهل به معناى «رها كردن» و قيد و بند را از چيزى برداشتن است و در آيه ياد شده ، مباهله رها كردن و واگذار نمودن بنده به حال خود است. (ر.ك: مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانى، ص 61، دارالكاتب العربى، بيروت)
[2]. برگرفته از تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 2، ص 435 ـ 445، دارالكتب الاسلاميه ؛ جهت اطلاع بيش تر ر.ك: احقاق الحق، قاضى نور الله شوشترى ؛ پيام قرآن، آية الله مكارم شيرازى و همكاران، ج 9، انتشارات مدرسة الامام اميرالمؤمنين(عليه السلام) ؛ غاية المرام، مرحوم محدث بحرينى و ... .