پولی که انسان در بانک می گذارد خمس تعلق می گیرد ؟

پرسش: 

 در مسئله اي آمده است كه اگر مالي تا سر سال بماند و از آن استفاده نشود مشمول خمس مي شود .اگر كسي مالي را در بانك بگذارد تا سودي روي ان بيايد ولي هر سال مقداري از مال را استفاده كند آيا مشمول خمس مي شود؟ نظر تمام مراجع

پاسخ:

با سلام و عرض ادب و احترام 

پولی را که انسان در بانک به قصد کاسبی و استفاده می سپارد نوعی سرمایه گذاری است و سرمايه كسب بعد از گذشت يك سال به فتواى مراجع عظام خمس دارد.
حضرت امام فرمود: «تاجر و كاسب و صنعتگر و مانند اينها از وقتى كه شروع به كاسبى مى‏كنند، يك سال كه بگذرد، بايد خمس آنچه را كه از خرج سالشان زياد مى‏آيد بدهند».(1)
به فتواى آيات عظام: خويى و تبريزى و مكارم از موقعى كه اولين منفعت به دست كاسب رسيد تا يك سال، بايد آنچه را كه از خرج سالش زياد مى‏آيد، تخميس كند.(2)
در استفتایى كه از حضرت امام (ره) در مورد سرمايه شده اين عبارات به چشم مى‏خورد:
«زمين‏هاى كشاورزى و باغى كه براى كسب احداث شده و اصل درخت‏ها جزء رأس‏المال است و خمس دارد».
زمين و چاه آب و موتور حكم سرمايه را دارد.
زمين هايى كه براى كشاورزى خريدارى شده و ترقى قيمت آن خمس دارد.
زمين زراعتى و ابزار كشاورزى در حكم سرمايه است و خمس دارد.
سرمايه‏اى كه از درآمد كسب و حقوق تهيه شده خمس دارد.
اينها جواب استفتاءاتى بود كه درباره سرمايه از حضرت امام سؤال شده بود، كه در استفتاءات، جلد1، صفحه 347 از سؤال شش به بعد آمده است.
از حضرت آيت الله فاضل سؤال شده: آيا تخميس سرمايه بايد از آغاز كسب باشد يا بعد از گذشتن سال؟
جواب داده‏اند: اگر سرمايه از درآمد همان سالى است كه مى‏خواهد در آن تجارت و كسب كند، ملاك آخر سال خمسى است و اگر مى‏خواهد درآمد سال‏هاى قبل را به عنوان سرمايه كسب قرار دهد، بايد در آغاز كسب آن را تخميس كند.
در جاى ديگر فرموده: بايد خمس سرمايه و آنچه را درآمد اين سرمايه خريده شده، به قيمت فعلى بپردازد.
در جاى ديگر فرموده‏اند: به سرمايه خمس تعلق مى‏گيرد مگر اين كه براى تأمين معاش خود و عايله‏اش مطابق شأنش به همه سرمايه نياز داشته باشد، به طورى كه اگر خمس آن را بپردازد، نتواند با بقيه آن امرار معاش كند. در اين صورت خمس ندارد، ولى اگر تمكن پيدا كرد يا سرمايه را فروخت، بايد خمس آن را پرداخت كند.(3)
آيت الله تبريزى مى‏فرمايد: سرمايه خمس دارد.(4)
فتواى آيت الله بهجت در مورد سرمايه مانند فتواى اخير آيت الله فاضل مى ‏باشد.(5)
هم چنين نظر آيت الله مكارم شبيه فتواى آيت الله فاضل مى‏باشد.(6)
پى‏نوشت‏ها:
1 - توضيح المسائل مراجع، ج 2، مسئله 1765.
2 - همان، ذيل مسئله 1765.
3 - آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 765 به بعد.
4 - آيت الله تبريزى، استفتاءات جديد، ج 1، س 806 و 814.
5 - سؤال دفتر ايشان و توضيح المسائل ايشان، مسئله 1401.
6 - توضيح المسائل ايشان، مسئله 1510.